W niektórych przedsiębiorstwach praca odbywa się nie przez 5, a przez 6 lub 7 dni w tygodniu. Czy to znaczy, że pracownika może obowiązywać np. sześciodniowy tydzień pracy?
Praca 6 dni w tygodniu – przepisy
Odpowiedzi dostarcza Kodeks pracy. Sześciodniowy system pracy w przypadku osób pracujących przez osiem godzin dziennie jest niemożliwy, gdyż naruszałby art. 129., czyli:
„Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art 135–138, art. 143 system skróconego tygodnia pracy i art. 144 system pracy weekendowej”.
Wyjątki, dopuszczające wydłużenie czasu pracy obejmują:
System równoważnego czasu pracy
Czyli taki, w którym w uzasadnionych okolicznościach wynikających z rodzaju lub organizacji pracy zatrudniony może mieć wydłużony dobowy czas pracy do maksymalnie 12 godzin w okresie rozliczeniowym obejmującym 1 miesiąc (3 miesiące w szczególnych przypadkach lub 4 miesiące, jeśli praca jest uzależniona od pory roku/ warunków pogodowych). Istotne jest to, że dłuższa praca jednego dnia musi zostać zrównoważona dłuższym okresem wypoczynku, tak by nie zostało naruszone prawo pracownika do minimalnego dobowego i tygodniowego wypoczynku.
Pracę przy dozorze urządzeń lub pozostawaniu w pogotowiu do pracy
Może ona trwać maksymalnie 16 godzin na dobę w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca. Bezpośrednio po wydłużonej pracy podwładny ma prawo do wypoczynku w wymiarze odpowiadającym co najmniej liczbie godzin pracy.
Pracę przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób oraz wykonywaną przez pracowników straży pożarnych i służb ratowniczych
Może być wykonywana do 24 godzin na dobę w 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym (może on zostać wydłużony na zasadach takich samych jak przy równoważnym systemie czasu pracy). Także w tym wypadku bezpośrednio po wykonywaniu dłuższej pracy podwładny ma zapewniany okres wypoczynku odpowiadający co najmniej liczbie godzin pracy.
Pracę w ruchu ciągłym
Czas pracy może zostać wydłużony do 43 godzin tygodniowo w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni. Co więcej, jednego dnia w niektórych tygodniach dobowy wymiar czasu pracy może zostać wydłużony do maksymalnie 12 godzin. Za pracę powyżej 8 godzin na dobę pracownik otrzymuje dodatek za nadgodziny. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z art. 138. § 4.: „Liczba godzin odpowiadająca przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy nie może przekraczać 4 godzin na każdy tydzień okresu rozliczeniowego, w którym następuje przedłużenie czasu pracy”.
Nawet, jeśli pracownika obowiązuje zadaniowy system pracy, czyli taki, w którym pracodawca w porozumieniu z podwładnym ustala czas na wykonanie jakiegoś zadania, wymiar czasu pracy nie może przekraczać powyższych norm – czyli „8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy”.
Ile dni można pracować bez dnia wolnego?
W przypadku szczególnych potrzeb firmy pracodawca może oczywiście zlecić pracownikowi nadgodziny. Musi przy tym pamiętać, że tygodniowy czas pracy wraz z godzinami nadliczbowymi nie może być przeciętnie większy niż 48 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym (nie dotyczy to kadry zarządzającej). Nadgodziny są jednak sytuacją wyjątkową, nie należą do tygodniowej normy czasu pracy.
Warto tutaj przypomnieć zasady dotyczące prawa do tygodniowego nieprzerwanego odpoczynku zatrudnionego:
- w każdym tygodniu pracy przysługuje mu co najmniej 35 godzin nieprzerwanego wypoczynku (w tym co najmniej 11 godzi nieprzerwanego wypoczynku dobowego);
- w niektórych przypadkach (dla kadry zarządzającej, osób prowadzących akcje ratownicze, chroniących mienie i środowisko, pracujących przy usuwaniu awarii, w przypadku osób przechodzących na inną zmianę) tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może zostać skrócony do minimum 24 godzin.