Zabezpieczenie roszczeń pracodawcy
Roszczenia pracodawcy wobec pracownika lub byłego pracownika mogą dotyczyć szkód, które pracownik wyrządził, ale – co ważne – tylko ze swojej winy: w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Roszczenia nie obejmują problemów powstałych w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka. Jeśli pracodawca wykaże okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika, ten jest zobowiązany do zadośćuczynienia za wyrządzone szkody.
Jak czytamy w Kodeksie pracy „odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody” (źródło: Kodeks pracy, Dział V, Rozdział 1, Art. 114).
Weksel in blanco jako zabezpieczenie pracodawcy: czy to legalne?
Część firm stosuje weksel jako zabezpieczenie roszczeń pracodawcy. Często jest to tzw. weksel in blanco. Na czym to polega? Podczas zawierania stosunku pracy pracodawca prosi pracownika o wypisanie weksla, czyli papieru wartościowego zawierającego przyrzeczenie zapłaty wskazanej w wekslu sumy (w przypadku weksla in blanco pole na sumę pozostaje puste). Jeśli powstanie szkoda, pracodawca sam może oszacować wysokość straty, dopisać odpowiednią sumę do weksla i oczekiwać zawrotu należności, nie udowadniając nawet przed sądem winy pracownika.
Jest to praktyka niekorzystna dla pracownika i niezgodna z prawem. Kodeks pracy nie zawiera wprost sformułowanego zakazu stosowania weksli jako zabezpieczenia pracodawcy przed szkodami powstałymi w wyniku stosunku pracy. Jednak nie można uznać, aby miał tutaj zastosowanie art. 300 Kodeksu pracy, mówiący, że ,,w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”. Zagadnienie to jest bowiem szczegółowo opisane w dziele V Kodeksie Pracy. Nielegalność takich praktyk potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2011 r. stwierdzający jednoznacznie, iż zabezpieczenie wekslowe roszczeń pracodawcy jest nieważne na mocy prawa.
Poręczenie jako zabezpieczenie wierzytelności pracodawcy
Zdarza się, że zawierając umowę o pracę z nowym pracownikiem, właściciel firmy domaga się dodatkowo spisania umowy poręczenia. Celem takiej umowy jest zabezpieczenie istniejącej lub przyszłej wierzytelności występującej pomiędzy dwoma podmiotami, np. między pracodawcą a pracownikiem. Aby zapewnić sobie zwrot potencjalnych roszczeń dotyczących szkód wyrządzonych przez pracownika, pracodawca może spisać z osobą trzecią umowę poręczenie. Porozumienie takie może być zawarte z dowolnym podmiotem: zarówno osobą prawną (inną firmą), jak i osobą fizyczną (najczęściej członkiem rodziny pracownika).
Osoba ta – tzw. poręczyciel – zobowiązuje się do zwrotu kwoty szkody czy zadłużenia w przypadku, gdyby pracownik tego nie zrobił. Jeżeli dojdzie do szkody i poręczyciel spłaci dług pracownika, ten automatycznie staje się jego wierzycielem, zamiast posiadać dług wobec obecnego, czy też byłego, pracodawcy. Poręczenie jest jednak dużo częściej stosowane przez przedsiębiorców w celu zabezpieczenia się przed nieuczciwymi kontrahentami niż spisywane z własnymi pracownikami.
