Jesteś zmęczony i osłabiony od tak dawna, że już właściwie nie pamiętasz, jak to jest być wypoczętym, nie mówiąc o tryskaniu energią i jakimkolwiek zapale do działania? Być może cierpisz na zespół przewlekłego zmęczenia. Co to za dolegliwość i jak rozpoznać u siebie objawy przemęczenia? Sprawdź, jak poradzić sobie z chronicznym wyczerpaniem i kiedy zwrócić się o pomoc do psychoterapeuty.
Spis treści
Zespół chronicznego zmęczenia – co to? Objawy przemęczenia
Chroniczne zmęczenie (ang. chronic fatigue syndrome, CFS) objawia się, jak sama nazwa wskazuje, uczuciem zmęczenia utrzymującym się stale przez co najmniej pół roku u osób, które wcześniej nie skarżyły się na tego typu dyskomfort. Uważa się, że w czasie chronicznego zmęczenia występuje jednocześnie kilka z poniższych symptomów:
-
zaburzenia snu (trudności w zasypianiu, brak uczucia wypoczęcia po przebudzeniu),
-
problemy z koncentracją i pamięcią,
-
długotrwałe złe samopoczucie po wysiłku,
-
ból głowy,
-
ból gardła,
-
ból mięśni,
-
ból stawów,
-
powiększone węzły chłonne (szyjne lub pachowe) aż do uczucia bólu.
Osoby dotknięte CFS mogą mieć też obniżoną odporność.
Co może świadczyć o zespole przewlekłego zmęczenia?
Nie powinno się lekceważyć objawów chronicznego zmęczenia. Kiedy doświadczamy czegoś przez długi czas, przyzwyczajamy się do tego i zaczynamy ignorować np. złe samopoczucie lub inne objawy. Niekiedy trudno sobie uświadomić, że od wielu tygodni czy nawet miesięcy doświadczamy obniżonego samopoczucia. Nasz organizm wyposażony jest bowiem w liczne mechanizmy obronne, pozwalające sprawnie funkcjonować każdego dnia. Jeśli wiele spraw zajmuje nasze myśli, nie mamy czasu, by zastanowić się nad własnym samopoczuciem, bo gonią nas obowiązki służbowe i domowe – negatywne, ale stosunkowo łagodne symptomy mogą być ignorowane nawet przez długi czas, dopóki świadomie nie zwrócimy na nie uwagi. W efekcie przewlekłe zmęczenie bywa spychane na daleki plan nawet latami. Bez właściwego zdiagnozowania chronicznego zmęczenia nie można podjąć odpowiednich kroków.
Przyczyny zespołu chroniczne zmęczenia
Wciąż nie wiadomo, co jest przyczyną CFS. Naukowcy wskazują, że do wystąpienia syndromu przyczyniają się między innymi niezdrowy tryb życia, infekcje wirusowe, przepracowanie, długotrwały stres, zaburzenia gospodarki hormonalnej. Bardzo ważne jest zrozumienie, że wynikający z CFS brak chęci do działania nie jest oznaką lenistwa czy obojętności wobec otoczenia.
Chroniczne zmęczenie – kogo dotyczy?
Choć syndrom ciągłego zmęczenia, fatique syndrome, dotyka częściej osoby prowadzące intensywny tryb życia, nie jest to reguła. Pojawia się także np. u emerytów. Długotrwałe wycieńczenie dotyka kobiet i mężczyzn w każdym wieku i coraz częściej bywa nazywany chorobą cywilizacyjną.
Chroniczne zmęczenie – jak sobie z nim radzić?
W przypadku zespołu chronicznego zmęczenia rady typu: weź wolne, wyśpij się w weekend, daj sobie czas na relaks, wyjedź na kilka dni, a na pewno wypoczniesz! – po prostu niewiele dają. Osoby z CFS nie mogą wypocząć, nawet mimo starań. Co więcej, świadomość, że powinni wypoczywać, a nie mogą, budzi napięcie, uczucie frustracji, co jeszcze potęguje stres. Pacjent odczuwa wyczerpanie nie tylko fizyczne, ale i umysłowe.
Dobre rady i pobożne życzenia w tak skrajnym przypadku przemęczenia nic nie pomogą. Jak więc podjąć leczenie chronicznego zmęczenia i pokonać syndrom? Pierwszy krokiem do polepszenia własnego stanu to uświadomienie sobie, że coś jest nie tak. Zastanów się, od jak dawna czujesz się znużony, kiedy ostatnio tryskałeś energią, czułeś w sobie zapał, byłeś wypoczęty i zrelaksowany. Jeśli podejrzewasz u siebie chroniczne zmęczenie – psychotest także może być dobrym wstępem do podjęcia konkretnych działań.
Pamiętaj, że warto umówić się na wizytę u lekarza internisty, psychologa lub psychiatry. Długotrwałe zmęczenie może być bowiem objawem wielu chorób, które może rozpoznać tylko specjalista. Lekarz zleca dodatkowe badania i testy, zdiagnozuje lub wyklucza choroby zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Stan skrajnego wyczerpania, podobnego do CFS, może wywoływać m.in. cukrzyca, niedoczynność tarczycy, anemia, stwardnienie rozsiane, mononukleoza, depresja, choroba dwubiegunowa i inne choroby przewlekłe. Właściwa diagnostyka, nierzadko drogą eliminacji, jest więc kluczowa. Skuteczne leczenie musi być dostosowane do indywidualnych okoliczności i stanu osoby dotkniętej CFS. Często niezbędne jest leczenie farmakologiczne i psychoterapia.
Choć do wyleczenia syndromu to może być za mało, warto pamiętać także o wyrobieniu zdrowych nawyków związanych z higieną snu (np. unikaniu ekranów przed snem), uprawianiu sportu, aktywnym wypoczynkiem i zbilansowanej diecie. Kolejną kwestią jest dbanie o relacje z bliskimi – spotkania z przyjaciółmi i rodziną obniżają stres, niwelują poczucie izolacji. Bliscy mogą też ułatwić rekonwalescencję, jeśli okażą zrozumienie, nie będą oceniać czy stawiać bezpodstawnych diagnoz, dając tzw. dobre rady.
Jeśli sądzisz, że masz objawy chronicznego zmęczenia, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem. Nie warto odkładać swojego zdrowia na później.
Jest to artykuł poglądowy i nie ma charakteru porady medycznej. W przypadku zauważenia niepokojących objawów dotyczących zdrowia psychicznego bądź fizycznego należy zwrócić się do specjalisty np. lekarza pierwszego kontaktu, psychologa lub psychiatry.
Czytaj także: Osoby niewidome i niedowidzące w miejscu pracy – obowiązki pracodawcy, czas pracy, udogodnienia
