Polskie władze nieustannie prowadzą działania, by zminimalizować szarą strefę, przynoszącą państwu ogromne straty finansowe, obszaru, w którym pracownicy nie mają zapewnionych podstawowych świadczeń, a ich przyszłość jest niepewna. 29 marca 2019 Główny Urząd Statystyczny opublikował kolejny raport dotyczący pracy nierejestrowanej w Polsce. Jak obecnie kształtuje się szara strefa?
Co to jest szara strefa
Zacznijmy od tego, czym jest szara strefa. Definicja opublikowana na stronie Głównego Urzędu Statystycznego podaje, iż należą do niej wszelkie prace, które są wykonywane bez nawiązania jakiegokolwiek stosunku pracy (umowa o pracę, zlecenie, dzieło i inne). W wyniku świadczenia usług na zasadzie pracy nierejestrowanej pracodawca nie odprowadza składek za pracownika, ten z kolei nie jest objęty żadnymi świadczeniami społecznymi.
Szara strefa w Polsce
Badaniami tego zjawiska zajmuje się Główny Urząd Statystyczny. Jednak jak wskazują autorzy opracowań, szara strefa w Polsce jest trudna do dokładnego oszacowania. Niemniej przytoczmy kilka danych. Według opublikowanego w 2006 r. przez GUS raportu na temat pracy nierejestrowanej w Polsce niemal co dziesiąty Polak pracował na czarno. W szarej strefie, od stycznia do września zarabiało ponad 1,3 mln ludzi (9,6% pracujących ogółem). Adekwatnie, w ostatnim opublikowanym raporcie, w tym samym okresie od stycznia do września 2017 w szarej strefie świadczyło prace, ok 773 tys., co stanowiło 4,7% ogółu pracujących (wcześniejsze publikowane dane za lata 1995 i 1998 dotyczą okresu od stycznia do sierpnia).
Szara strefa – przyczyny
Spora część badanych osób, wiedząc, co to jest szara strefa, nie widzi w tym procederze nic złego. Ekonomiści przyczyn tak dużej skali zjawiska upatrują przede wszystkim w powodach ekonomicznych jak np.: niemożność znalezienia pracy legalnej, niewystarczające dochody w przypadku podejmowania pracy formalnej, wyższe wynagrodzenie przy opcji „na czarno”, a także niedopasowanie rynku pracy do potrzeb gospodarki, rosnące koszty zatrudnienia oraz w braku elastyczności prawa pracy i innych.
Szara strefa – GUS
Główny Urząd Statystyczny analizuje szarą strefę w gospodarce pod wieloma względami. I tak, jako najczęściej wykonywane na czarno prace wskazuje usługi remontowe oraz naprawy budowlano-instalacyjne. W badaniach podaje się, że w całym 2017 roku ponad 60% pracujących w szarej strefie to mężczyźni. Jeśli chodzi o miejsce zamieszkania, to dane są zbliżone – 49,4% to mieszkańcy wsi, a 50,6% miast.
Dla niektórych szara strefa i praca na czarno to główne źródło dochodu 47,7% a 52,3 traktuje ten rodzaj zatrudnienia jako pracę dodatkową.
