Osoby niepełnosprawne narzekają, że często nie są brani pod uwagę podczas rekrutacji na różne stanowiska. Pracodawcy wolą zatrudnić osobę sprawną, ponieważ boją się, że dostosowanie miejsca pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych może wiązać się wysokimi nakładami finansowymi. Nic bardziej mylnego. Polskie prawo w takich sytuacjach wyciąga do pracodawców pomocną dłoń i zapewnia różnego rodzaju dofinansowania.
Zatrudnienie dla osób z różnymi stopniami niepełnosprawności psychofizycznej jest bardzo ważne, ponieważ pozwala im opuścić domy oraz zintegrować się (nawet jeżeli pracodawca chce w ten sposób ocieplić wizerunek firmy). Przyznana grupa inwalidzka daje pewne przywileje, które wynikają ze stanu zdrowia osoby niepełnosprawnej. Jak zatem wygląda od strony prawnej zatrudnianie takich osób oraz ile godzin może pracować osoba niepełnosprawna?
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych, a stopnie niepełnosprawności
Na wstępie warto dodać, że polskie prawo określa trzy stopnie niepełnosprawności (inaczej zwane też grupami inwalidzkimi):
• znaczny – osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności, najczęściej pracują w zakładach pracy chronionej, często wymagają stałej lub długotrwałej opieki innych osób, które umożliwiają im w miarę normalne funkcjonowanie w społeczeństwie,
• umiarkowany – są to osoby, które mają naruszoną sprawność organizmu, a do wypełniania obowiązków potrzebują częściowej opieki,
• lekki – do tej grupy można zaliczyć osoby z ograniczoną sprawnością, która nie przeszkadza im w wykonywaniu wszystkich obowiązków w sposób znaczny.
Stopień niepełnosprawności wpływa na możliwości wykonywania obowiązków w pracy. Dotyczy to między innymi czasu pracy. W przypadku pracowników ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę, czyli 35 godzin tygodniowo. Osoby z lekkim orzeczeniem o niepełnosprawności mogą pracować 8 godzin (40 godzin tygodniowo). Warto także dodać, że w przypadku osób z umiarkowanym orzeczeniem niepełnosprawności, które posiadają orzeczenie lekarskie o możliwości dłuższego wykonywania pracy niż określone 7 godzin, należy wypłacać rekompensatę w formie czasu wolnego lub specjalnego dodatku za każdą godzinę pracy powyżej 7 godzin.
Powyższe zasady nie są stosowane w przypadku osób niepełnosprawnych, które są zatrudnione do pilnowania (monitoring, ochrona mienia) lub posiadają zaświadczenie od lekarza o możliwości wykonywania swoich obowiązków w wymiarze pełnych 8 godzin. Wystąpienie o takie zaświadczenie musi wyjść z inicjatywy niepełnosprawnego pracownika. Pracodawca nie może podjąć samodzielnie takiej decyzji.
Należy tutaj podkreślić, że w przypadku osób niepełnosprawnych siedmiogodzinny czas pracy to pełny etat. Pracodawcy nie mogą tego traktować, jak niepełny wymiar czasu pracy i z tego tytułu wypłacać niższe wynagrodzenie. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji można ubiegać się o odpowiednie odszkodowanie.
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych – zasady
Pracodawcy w firmach z równoważnym czasem pracy muszą pamiętać, że osoby z przyznanym orzeczeniem o niepełnosprawności nie mogą wykonywać swoich obowiązków w czasie nocnej zmiany. Oprócz tego każdy niepełnosprawny pracownik, niezależnie od stopnia niepełnosprawności, ma prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy wliczającej się do czasu pracy.
Istnieje także prawo do dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego, ale tylko dla osób, które mają znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności. Zapis ten nie dotyczy pracowników z lekkim orzeczeniem.
Korzyści z zatrudnienia osoby niepełnosprawnej dla pracodawcy
Niewielu pracodawców zdaje sobie sprawę z tego, że zatrudnienie osób z różnymi stopniami niepełnosprawności może wiązać się z dość znacznymi korzyściami finansowymi. Większość przedsiębiorców boi się dużych nakładów finansowych, które mogą być wygenerowane przez dostosowanie stanowiska pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Na zatrudniającym bowiem leży obowiązek dostosowania zarówno stanowiska pracy, jak i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych (toalet, szatni czy kuchni). Przedsiębiorca, który zatrudnia osobę niepełnosprawną przez co najmniej 36 miesięcy, może ubiegać się o zwrot poniesionych kosztów. Najpierw jednak należy podpisać odpowiednią umowę ze starostą. Maksymalna dotacja może wynosić 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia.
Czasami można się także ubiegać o dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych. Taka dotacja przysługuje w następujących przypadkach:
• jeżeli zakład ma statut zakładu pracy chronionej,
• jeżeli w danym zakładzie zatrudnionych jest co najmniej 25 osób, z czego 6% stanowią osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności.
Dotacje są wypłacane co miesiąc i w przypadku zakładu pracy chronionej mogą wynosić:
• 130% najniższego wynagrodzenia - osoby niepełnosprawne ze znacznym stopniem niepełnosprawności;
• 110% najniższego wynagrodzenia - osoby niepełnosprawne z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności;
• 50% najniższego wynagrodzenia - osoby niepełnosprawne z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Dofinansowania należą się także w przypadku pracy dla niepełnosprawnych z chorobami psychicznymi, upośledzeniami umysłowymi bądź epilepsją. Wzrastają one wtedy o 75% najniższego wynagrodzenia.
Ulgi dotyczą także składek ZUS. W tej sytuacji podczas wypełniania deklaracji podatkowej należy wpisać odpowiedni kod oraz kwoty ubezpieczeń osób niepełnosprawnych finansowanych przez program PFRON.