Przedsiębiorstwo
Jedną z głównych jednostek kształtujących gospodarkę jest przedsiębiorstwo. Definicja została podana w art. 55. Kodeksu cywilnego.
„Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5. koncesje, licencje i zezwolenia;
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8. tajemnice przedsiębiorstwa;
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.”
Klasyfikacja przedsiębiorstw
Ze względu na to, że wiele jednostek określa się mianem przedsiębiorstw, stosuje się różnego rodzaju klasyfikacje, które je porządkują. Podstawowe podziały przedsiębiorstw stosuje się ze względu na takie kryteria jak: wielkość przedsiębiorstwa, charakter prowadzonej działalności oraz formę własności.
Wszystkie przedsiębiorstwa łączy natomiast fakt, iż prowadzą działalność mającą przynieść zyski, będące wynikiem sprzedaży dóbr lub świadczenia usług.
Rodzaje przedsiębiorstw
Wymienione wyżej kryteria podziału mają znaczenie nie tylko dlatego, że pozwalają zorientować się w charakterze prowadzonej działalności (tematyce, skali działania itp.). Poszczególne rodzaje przedsiębiorstw mają osobne regulacje prawne, dotyczące różnych sektorów. Odpowiednie typy przedsiębiorstw będą miały np. różne regulacje jeśli chodzi o posiadanie licencji czy pozwoleń. Inaczej też będzie wyglądała możliwość pozyskania funduszy dofinansowujących działalność. Wskazane różnice i cechy będą definiowały różne sposoby zarządzania przedsiębiorstwem.
Podział przedsiębiorstw ze względu na wielkość
Jednym z najczęściej przywoływanych i rozpatrywanych podziałów jest klasyfikacja przedsiębiorstw ze względu na wielkość. Kryteria użyte do selekcji poszczególnych jednostek to liczba zatrudnionych pracowników (liczba rocznych jednostek roboczych) oraz dane finansowe. Mamy do czynienia z 4 typami:
1. mikroprzedsiębiorstwo – zatrudnienie średnioroczne pracowników to mniej niż 10 osób i przychody netto lub suma bilansowa są mniejsze lub równe 2 mln EUR,
2. małe przedsiębiorstwo – zatrudnienie średnioroczne pracowników to mniej niż 50 osób i przychody netto lub suma bilansowa są mniejsze lub równe 10 mln EUR,
3. średnie przedsiębiorstwo– zatrudnienie średnioroczne pracowników to mniej niż 250 osób i przychody netto są mniejsze lub równe 50 mln EUR lub suma bilansowa jest mniejsza lub równa 43 mln EUR,
4. duże przedsiębiorstwo – wszystkie pozostałe, które nie wpisują się w wyżej wymienione kryteria.
Podział przedsiębiorstw ze względu na formę własności
W tym podziale rozróżnienie występuje ze względu na to, kto jest właścicielem przedsiębiorstwa. Mamy jeden główny podział, na przedsiębiorstwa sektora prywatnego oraz przedsiębiorstwa sektora publicznego. Z kolei w tych grupach występują kolejne podgrupy.
W sektorze prywatnym właścicielami są osoby fizyczne, spółki cywilne czy spółdzielnie.
W sektorze publicznym mamy do czynienia z przedsiębiorstwami należącymi do Skarbu Państwa, przedsiębiorstwami komunalnymi oraz z własnością mieszaną.
