Powrót do pracy nie oznacza od razu, że mama musi zarzucić karmienie piersią. Przerwy na karmienie to przywileje w pracy matki karmiącej wynikające z przepisów Kodeksu pracy. Jak się je stosuje i w jaki sposób można skorzystać z przerwy na karmienie niemowlaka?
Przerwa na karmienie – zasady
Podstawowe zasady określające przywileje dla matki karmiącej dotyczą długości poszczególnych przerw oraz ich ilości w ciągu dnia.
Czas trwania pojedynczej przerwy na karmienie jest zależny od tego, ile dzieci matka karmi:
• przy jednym dziecku karmionym przerwa na karmienie wynosi 30 min,
• przy dwóch i więcej dzieci karmionych, przerwa wynosi 45 minut.
Karmienie piersią a krótszy czas pracy
Wymiar przysługującego czasu na karmienie będzie zależał od tego, jaki jest czas pracy matki karmiącej. Jeśli pracuje ona 6 lub więcej godzin dziennie, przysługują jej dwie przerwy w czasie dnia (w wymiarze zależnym od ilości karmionych dzieci). Jeśli matka pracuje minimum 4 godziny, ale nie więcej niż 6 godzin, ma prawo do jednej przerwy.
Osoba, której czas pracy wynosi mniej niż 4 godziny, nie ma prawa do żadnej dodatkowej przerwy na karmienie piersią.
W najbardziej typowej sytuacji, czyli matka karmiąca jedno dziecko i pracująca na pełny etat, przysługiwać będą dwie półgodzinne przerwy na karmienie, które na wniosek osoby karmiącej można połączyć w jedną godzinną przerwę. Taka godzina na karmienie dziecka może być realizowana przed rozpoczęciem pracy, w trakcie bądź przed jej zakończeniem.
Matka karmiąca w pracy — jak długo można korzystać z przerwy na karmienie piersią?
Zasady karmienia piersią i przerw istniejące w prawie pracy nie określają maksymalnego terminu, przez jaki przysługuje matce ten przywilej. Przerwa na karmienie piersią przysługuje zatem bezterminowo, dopóty dopóki matka faktycznie karmi dziecko, a jak wiadomo, czas karmienia piersią dziecka różni się u poszczególnych matek. Dla niektórych przerwa na karmienie dziecka będzie trwała kilka miesięcy, a dla innych rok. Możliwe jest również karmienie piersią powyżej roku, choć trzeba pamiętać o tym, że pracodawca może poprosić, by wniosek o przerwy na karmienie piersią został uzupełniony zaświadczeniem od lekarza, że matka nadal karmi.
Wniosek o przerwy na karmienie dziecka piersią
Aby matka karmiąca mogła skorzystać z przywileju, musi złożyć wniosek do pracodawcy, w którym opisze również, jak ma być realizowana jej przerwa w pracy na karmienie piersią. Podanie matki karmiącej musi zostać rozpatrzone przez pracodawcę pozytywnie.
Karmienie piersią i godzina krócej w pracy
Dzięki temu, że karmiąca mama w pracy może połączyć dwie przysługujące jej przerwy w jedną i skrócić czas pracy, matka karmiąca jedno dziecko będzie mogła być godzinę krócej w pracy a matka karmiąca dwoje dzieci 1,5 godziny krócej. Za ten czas płaci pracodawca.
Karmienie piersią a praca
W praktyce trudno wyobrazić sobie sytuacje, w której przerwa w pracy na karmienie realizowana jest faktycznie w trakcie godzin pracy i to dwukrotnie. O ile na terenie zakładu pracy nie ma żłobka lub też matka nie pracuje z domu (wtedy faktycznie możliwe jest karmienie dziecka w pracy), zrealizowanie przerwy między karmieniami piersią w trakcie godzin pracy, ze względu na konieczność dojechania do domu i z powrotem jest niemożliwa.
Z tego powodu, przywileje matek w pracy mogą być zrealizowane na inne sposoby:
• Matka (pracująca powyżej 6 godzin) może złożyć wniosek o połączenie przerw na karmienie,
• Zamiast przerwy na karmienie piersią, można wystąpić o skrócenie czasu pracy na karmienie
• Skrócony czas pracy na karmienie może być realizowany tuż po rozpoczęciu czasu pracy (czyli matka, której przysługują dwie półgodzinne przerwy na karmienie dziecka, przychodzi o godzinę później do pracy) lub przed zakończeniem pracy (czyli matka wychodzi z pracy o godzinę wcześniej).
Efektem takich działań, jest skumulowana przerwa w pracy na karmienie dziecka, która nie zaburza ciągu pracy pracownicy. Oczywiście, jeśli matka karmiąca godziny pracy ma skrócone (np. złożyła wniosek o skrócenie czasu pracy do 6 godzin dziennie), przysługuje jej odpowiednio, zgodnie z przepisami mniejsza ilość czasu na karmienie, ale również może ona wykorzystać skrócony czas pracy. Karmienie piersią nie musi się zatem obywać na terenie zakładu pracy czy w jego okolicy.
Karmienie piersią przepisy
Prawo pracy – przerwa na karmienie określona jest przez Kodeks pracy w art. 187. Nie istnieje dodatkowa ustawa określająca karmienie piersią.
Jeśli pracodawca zignoruje wniosek o udzielenie przerwy na karmienie dziecka piersią i nie udzieli jej pracownicy, to jest to wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy). W takiej sytuacji pracownica może zgłosić ten fakt do Państwowej Inspekcji Pracy.
Kodeks pracy karmienie piersią wspomina również w art. 176 § 1. Na mocy tego przepisu matka karmiąca w pracy nie może wykonywać pracy uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, które mogą mieć niekorzystny wpływ na karmienie.
Zaświadczenie o karmieniu piersią - wzór
Aby móc wykorzystać krótszy czas pracy dla matki karmiącej, konieczne jest podanie o przerwę na karmienie piersią złożone u pracodawcy.
Pracodawca może poprosić o potwierdzenie faktu karmienia dziecka. W teorii wystarczy, jeśli matka złoży oświadczenie o karmieniu piersią. Wzór takiego oświadczenia powinien zawierać imię i nazwisko pracownicy wnioskującej o przywileje matki karmiącej, sposób wykorzystania przywileju (np. czy to będzie skrócony czas pracy dla matki karmiącej typu późniejsze przyjście bądź wcześniejsze wyjście z pracy, czy przerwa w trakcie pracy). W praktyce pracodawcy oczekują, że pracownica złoży zaświadczenie o karmieniu piersią od lekarza.
Czy pracodawca może żądać, by zwolnienie na karmienie dziecka było poparte dowodem w postaci zaświadczenia lekarskiego? Według pisma Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 2018 roku do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, pracodawca ma prawo domagać się od pracownicy składającej wniosek o przerwę na karmienie zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego fakt karmienia.
Zaświadczenie o karmieniu piersią — kto wystawia?
Dla wielu matek dość problematyczny jest fakt konieczności udowodnienia karmienia piersią. Od jakiego lekarza można uzyskać zaświadczenie o karmieniu piersią? Otóż żadne przepisy tego nie precyzują, zatem może to być zarówno lekarz pierwszego kontaktu, jak i ginekolog (a w zasadzie lekarz każdej specjalizacji). Warto nadmienić, że technicznie nie jest możliwe stwierdzenie przez lekarza tego, czy matka faktycznie karmi piersią. Zatem, jeśli chodzi o zaświadczenie o karmieniu piersią, wzór takiego zaświadczenia może określać jedynie potwierdzenie posiadania pokarmu przez matkę.
