Osobom, które pracowały wystarczająco długo, może przysługiwać dodatek stażowy, zwany też wysługą lat. Jakie warunki należy spełnić, by go otrzymać?
Dodatek za wysługę lat – dla kogo
Wysługa za lata pracy wypłacana jest we wszystkich budżetówkach i niektórych firmach prywatnych. W przypadku tych ostatnich jest zależna od dobrej woli pracodawcy.
Jeśli przedsiębiorca zdecyduje, że będzie nagradzać nią podwładnych, powinien zamieścić informację o tym w regulaminie firmy lub umowie podpisywanej z każdym pracownikiem. W tych dokumentach wskazuje, jakie okresy zatrudnienia wliczają się do stażu pracy oraz kiedy następuje wypłacanie dodatku.
W sektorze publicznym dodatek za lata pracy przysługuje przede wszystkim urzędnikom, jednak otrzymują go również pracownicy sądów i prokuratury, nauczyciele, żołnierze, policjanci, pielęgniarki czy kolejarze. Wysługę lat pracy w budżetówce wypłaca się co miesiąc, razem z wynagrodzeniem zasadniczym.
W większości przypadków wysługa lat jest obliczana odrębnie u każdego pracodawcy. Oznacza to, że do stażu pracy w ramach zatrudnienia dodatkowego nie wlicza się lat zatrudnienia podstawowego. Niestety przepisy nie precyzują, czym jest zatrudnienie podstawowe, a czym dodatkowe. Zazwyczaj zakłada się, że podstawowa jest praca na pełen etat, podjęta wcześniej lub po prostu ta, którą wskaże pracownik.
Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, dotyczące na przykład urzędników pracujących na szczeblu samorządowym. Gdy taki urzędnik pozostaje na urlopie bezpłatnym u jednego pracodawcy i jednocześnie wykonuje obowiązki w innym zakładzie pracy, jego staż dodatkowy powiększa się o zakończone okresy zatrudnienia w podstawowych miejscach pracy, łącznie z tym, w ramach którego udzielono mu urlopu.
Dodatek za wysługę lat nie jest premią – nie przyznaje się go w nagrodę za osiągnięcia, a jedynie za staż pracy, udokumentowany odpowiednimi świadectwami. Jednak nawet jeśli w momencie zatrudnienia nie przekazaliśmy pracodawcy wszystkich dokumentów uprawniających do tego świadczenia, nie znaczy to, że automatycznie tracimy do niego prawo. Ustawodawca jest tu precyzyjny – liczy się rzeczywisty staż pracy, a nie moment jego udokumentowania. Jeśli w późniejszym czasie przedstawimy dokumenty upoważniające do pobierania wyższego dodatku, szef będzie musiał wypłacić nam wyrównanie, obejmujące jednak okres nie dłuższy niż 3 lata wstecz.
Wysługa lat – jak liczyć
Choć Kodeks pracy wysługi lat nie reguluje w osobnych przepisach, dodatek wypłacany jest jedynie za ten okres, w którym przysługują nam uprawnienia pracownicze. Jest on przyznawany za dni wykonywania obowiązków służbowych oraz czas, w którym zatrudniony jest niezdolny do pracy z powodu choroby bądź konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny – w takich wypadkach musi przedstawić zwolnienie lekarskie.
Jak liczymy wysługę lat pracy?
Podstawą do wypłacania wysługi lat jest staż pracy, który jest sumą lat przepracowanych u każdego pracodawcy. Nie ma tu znaczenia ciągłość zatrudnienia – dodajemy wszystkie okresy pracy, z uwzględnieniem urlopu macierzyńskiego i urlopu wychowawczego. Co prawda urlop wychowawczy czasowo zawiesza stosunek pracy, ale zgodnie z Kodeksem pracy w dniu jego zakończenia pracodawca ma obowiązek wliczyć go do stażu pracy zatrudnionego, a więc uwzględnić przy obliczaniu dodatku.
Ponadto pomijamy okresy, w których byliśmy zatrudnieni na umowę zlecenie, o dzieło bądź inne umowy cywilnoprawne. Przy obliczaniu wysługi lat nie uwzględnia się też czasu, w którym prowadziliśmy działalność gospodarczą.
Kalkulator wysługi lat
Czas, po którym można pobierać dodatek, różni się w poszczególnych branżach. Wysługa lat w budżetówce zwykle przysługuje pracownikom po 5 latach pracy. Wynosi ona 5% miesięcznej pensji urzędnika. Każdego roku dodatek za wysługę lat pracy rośnie o kolejny 1% i maksymalnie może osiągnąć wysokość 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Okres pięcioletni obowiązuje we wszystkich sektorach publicznych prócz oświaty.
Wyjątek stanowią pracownicy oświaty. Wysługa lat nauczyciela wypłacana jest już po czterech latach pracy i również co roku zwiększa się o 1% pensji. Co więcej, w każdej szkole, w której nauczyciel jest zatrudniony na umowę o pracę, dodatek liczy się oddzielnie. Zasady te reguluje Karta Nauczyciela.
Kalkulator wyliczania wysługi lat może być inny w prywatnych przedsiębiorstwach. Szef może na przykład zadecydować, że dodatek stażowy będzie przysługiwać pracownikom już po trzech latach i będzie wynosić 4% wynagrodzenia.
