Aktywizacja zawodowa w PUP – dostępne formy

W Polsce działa 340 powiatowych urzędów pracy. W każdym z nich chętni – osoby bezrobotne, szukające pracy, szkoleń, stażów, chcące rozpocząć własną działalność gospodarczą – mogą skorzystać z różnorodnych form wsparcia. Aktywizacja zawodowa to coś więcej niż dodatek aktywizacyjny.

Na wstępie warto przypomnieć, że rejestracja w PUP możliwa jest w całości online, w placówce urzędu pracy – po wcześniejszym umówieniu – lub hybrydowo (dokumenty wypełniane są za pośrednictwem platformy Usług elektronicznych Publicznych Służb Zatrudnienia, po czym zainteresowany umawia się na spotkanie w urzędzie).

Sposoby aktywizacji zawodowej, realizowanej przez urzędy pracy, określone są w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z tym aktem (art. 33.2b) urząd pracy niezwłocznie po rejestracji bezrobotnego ustala dla niego indywidualny profil pomocy. Funkcjonują trzy profile pomocy – pierwszy dotyczy pośrednictwa pracy, natomiast drugi i trzeci – działań aktywizacyjnych, w tym działam w ramach Programu Aktywizacja i Integracja. A zatem z jakich form wsparcia mogą skorzystać osoby, które chcą po raz pierwszy lub po przerwie wkroczyć na rynek pracy?

Formy aktywizacji zawodowej w PUP:

• dodatek aktywizacyjny

Wniosek o dodatek finansowy w ramach aktywizacji zawodowej mogą złożyć osoby zarejestrowane w urzędzie, które mają prawo do zasiłku, a także:

• w wyniku skierowania przez PUP podjęły pracę w niepełnym wymiarze godzin oraz otrzymują wynagrodzenie poniżej minimalnej krajowej,
• podjęły zatrudnienie lub inną pracę zarobkową z własnej inicjatywy.

W obu przypadkach obowiązują inne stawki dodatku aktywizacyjnego. W pierwszym osiągnie on wysokość wyrównania do minimalnego wynagrodzenia za pracę (jednak kwota nie może przewyższać 50% zasiłku). Taki dodatek wypłacany jest przez cały okres, w jakim danej osobie przysługuje zasiłek.

W drugim przypadku osoba, która podjęła zatrudnienie (a więc traci prawo do zasiłku), może uzyskać dodatek w wysokości 50% zasiłku. Dodatek wypłacany jest przez połowę czasu, w którym zarejestrowany ma prawo do zasiłku.

• prace interwencyjne

Organizuje lub finansuje je urząd pracy. PUP oferuje pracodawcom refundację części kosztów zatrudnienia oraz składki na ubezpieczenie społeczne dla osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Z prac interwencyjnych mogą korzystać m.in. osoby długotrwale bezrobotne, poniżej 25 roku życia, powyżej 50 roku życia, z niepełnosprawnościami, bez kwalifikacji zawodowych czy samotnie wychowujące dziecko.

• prace społecznie użyteczne

Są to prace przeznaczone dla osób bezrobotnych, dla których upłynął czas pobierania zasiłku lub nie miały do niego prawa. Prace organizują gminy, a kieruje do nich starosta. Obowiązki wykonywane są w jednostkach zajmujących się pomocą społeczną, działalnością charytatywną itp. Wymiar czasu pracy społecznie użytecznej wynosi maksymalnie 10 godzin tygodniowo.

• staż i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy

Staże i przygotowanie zawodowe to formy aktywizacji przeznaczone dla osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Ze stażu w miejscu pracy mogą korzystać osoby do maksymalnie 30 roku życia.

Z kolei do przygotowania zawodowego kierowani są bezrobotni:

• bez kwalifikacji zawodowych,
• powyżej 50 roku życia,
• wychowujący samotnie co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia,
• z niepełnosprawnościami,
• dotknięci bezrobociem długotrwałym.

W czasie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego bezrobotny otrzymuje stypendium w wysokości 140% zasiłku.

• pożyczki szkoleniowe

Z pożyczek szkoleniowych ze środków Funduszu Pracy mogą korzystać osoby bezrobotne oraz żołnierze rezerwy. Celem pożyczki jest umożliwienie zdobycia szczegółowych kwalifikacji niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Pożyczka nie jest oprocentowana. Należy ją zwrócić w ciągu 18 miesięcy od zakończenia szkolenia. Maksymalna wysokość takiej pożyczki to czterokrotność przeciętnego wynagrodzenia za pracę.

• roboty publiczne

Urząd pracy kieruje do robót publicznych – organizowanych przez gminę lub określone instytucje pozarządowe – bezrobotnych długotrwale, po 50 roku życia, bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego, bez wykształcenia średniego, z niepełnosprawnościami, a także kobiety, które po urodzeniu dziecka nie wróciły na rynek pracy oraz bezrobotnych, którzy nie podjęli zatrudnienia po odbyciu kary pozbawienia wolności. Roboty publiczne mogą trwać do 6 miesięcy lub do 12 miesięcy.

• stypendia w okresie kontynuowania nauki

Stypendia są przeznaczone dla osób do 25 roku życia, którzy jednocześnie nie posiadają kwalifikacji zawodowych, a także w przypadku których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza limitu uprawniającego do pobierania świadczeń z pomocy społecznej. Wysokość stypendium to 50% zasiłku dla bezrobotnych. Jest ono wypłacane przez 12 miesięcy, ale może zostać przedłużone do czasu zakończenia nauki zgodnie z programem nauczania.

• szkolenia

Szkolenia organizowane lub inicjowane są przez starostę i finansowane są z Funduszu Pracy. Mogą z nich skorzystać bezrobotni, osoby pobierające rentę szkoleniową oraz żołnierze rezerwy. Trwają do 6 miesięcy, a w uzasadnionych przypadkach do 12 miesięcy (gdy wynika to z programu szkolenia) lub 24 miesięcy (dla osób bez żadnych kwalifikacji zawodowych).

W czasie szkolenia przysługuje pomoc finansowa – dodatek szkoleniowy w wysokości 20% zasiłku dla bezrobotnych. Osoby do 25 roku życia mogą uzyskać stypendium szkoleniowe w wysokości 40% zasiłku.

• wsparcie działalności gospodarczej

W urzędzie pracy, po spełnieniu ustawowych warunków, można także uzyskać jednorazowe dofinansowanie na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Jest ono finansowane z Funduszu Pracy. Dotacja nie przekracza 5-krotności przeciętnego wynagrodzenia za pracę.

Dofinansowanie przysługuje osobom, które:

• w ciągu ostatnich 5 lat nie otrzymały pożyczki z Funduszu Pracy lub innych funduszy publicznych na otwarcie firmy / rozpoczęcie działalności rolniczej,
• w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie odmówiły bez uzasadnionej przyczyny podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, przygotowania zawodowego, prac interwencyjnych, robót publicznych.

• zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania

Zwrot mogą uzyskać osoby, które poza miejscem zamieszkania i na podstawie skierowania z PUP podjęły pracę, odbywają staż, szkolenie, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub inne zajęcia związane z aktywizacją zawodową.

Dotacja jest możliwa, gdy:

• czas dojazdu i powrotu do domu wynosi łącznie ponad 3 godziny dziennie,
• dana osoba mieszka w hotelu / wynajętym mieszkaniu w miejscowości bądź w pobliżu miejscowości, w której jest zatrudniona, odbywa staż itp.,
• wynagrodzenie pracownika nie przekracza 200% minimalnego wynagrodzenia za pracę.