Krew ratuje życie i nie da się jej wyprodukować ani zastąpić niczym innym. Co więcej, oddanie krwi z zachowaniem standardowych procedur medycznych nie wiąże się dla krwiodawcy z żadnym ryzykiem i jest absolutnie bezpieczne dla jego zdrowia i życia. Oddawanie krwi to prawdziwie bezinteresowny akt, tak ważny dla całego społeczeństwa. Oprócz wdzięczności, dawca krwi może liczyć na przywilej dni wolnych w pracy. Czytaj dalej i dowiedz się, jak zostać Honorowym Dawcą Krwi, jakie warunki musi spełniać dawca oraz kiedy może skorzystać z dwóch dni zwolnienia od pracy.
Spis treści
- Kto może oddać krew?
- Kto nie może oddać krwi?
- Dyskwalifikacje stałe
- Dyskwalifikacje czasowe
- Oddawanie krwi po tatuażu i różnych zabiegach
- Oddawanie krwi a ciąża
- Ile dni wolnych za oddanie krwi?
- Kto płaci za dzień wolny za oddanie krwi?
- Co się dostaje za oddanie krwi?
- Czego nie robić przed oddaniem krwi?
- Oddawanie krwi – najczęściej zadawane pytania
Kto może oddać krew?
Oddanie krwi jest bardzo szlachetne i ważne dla społeczeństwa. Dla krwiodawcy nie wiąże się z żadnym ryzykiem, a wręcz niesie za sobą wiele przywilejów. Warto też wiedzieć, że wskazuje się na pewne zalety oddawania krwi dla organizmu. Wśród nich wymienia się nie tylko lepsze samopoczucie psychiczne, ale często również niższe ciśnienie tętnicze, niższy cholesterol czy zmniejszone ryzyko zawału mięśnia sercowego.
Zgodnie z ustawą o publicznej służbie krwi każdy krwiodawca, który dokona rejestracji na oddanie krwi w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi i odda ją dobrowolnie oraz nieodpłatnie, otrzymuje tytuł Honorowego Dawcy Krwi. To wszystko w połączeniu z pewnymi benefitami pracowniczymi, może zmobilizować społeczeństwo do przyłączenia się do ogólnopolskiej akcji honorowego oddawania krwi. Warto jednak wiedzieć, że nie każdy może zostać dawcą. Zatem, jakie są warunki oddania krwi?
Krew może oddać osoba:
-
między 18. a 65. rokiem życia (jeśli miejsce ma pierwsze oddanie krwi, górną granicą jest 60 lat),
-
o masie ciała powyżej 50 kg,
-
zdrowa, nieprzyjmująca na stałe żadnych leków.
Warto wiedzieć, że w wyjątkowych przypadkach krwiodawcą może zostać osoba powyżej 17. roku życia. Warunkiem jest jednak wyrażenie przez nią oraz przez jej przedstawiciela ustawowego pisemnej zgody na pobranie krwi. Zgoda ta musi zostać podpisana w obecności lekarza.
Spełnienie powyższych warunków nie gwarantuje jednak zakwalifikowania do honorowego oddania krwi. Warto wiedzieć, że istnieje również wiele dodatkowych czynników, które mogą to uniemożliwić.
Czytaj także: Pomoc psychologiczna jako benefit dla pracownika – dlaczego warto?
Kto nie może oddać krwi?
Nie każda osoba chcąca nieść pomoc i oddać krew, może zostać krwiodawcą. Możemy wyróżnić szereg dyskwalifikacji zarówno stałych, jak i tymczasowych.
-
Dyskwalifikacje stałe
Wśród dyskwalifikacji stałych wskazać należy chociażby poważne choroby układu krążenia, choroby pochodzenia naczyniowo-mózgowego, choroby układu pokarmowego, oddechowego czy nerwowego, ale także choroby metaboliczne i zakaźne. Krwi bezwzględnie nie mogą też oddawać nosiciele wirusa HIV, a także osoby lekozależne czy cierpiące na alkoholizm.
-
Dyskwalifikacje czasowe
Oprócz tych czynników warto również wspomnieć o dyskwalifikacjach tymczasowych. Tutaj z kolei należy wymienić chociażby okres miesiączkowania i 3 dni po jego zakończeniu, leczenie zębów i usuwanie kamienia, opryszczka wargowa, choroby zapalne czy szczepienia okresowe.
-
Oddawanie krwi po tatuażu i różnych zabiegach
Wiele osób zastanawia się, jak wygląda chociażby oddanie krwi po tatuażu. Warto więc pamiętać, że po wykonaniu tatuażu czy zakładaniu kolczyków krwiodawca musi wstrzymać się z oddaniem krwi co najmniej 6 miesięcy. Tyle samo na honorowe oddanie krwi musi zaczekać osoba, która poddała się zabiegowi akupunktury, przeszła operacje z naruszeniem skóry lub błon śluzowych czy poddała się przetoczeniu krwi. Krwiodawcami nie mogą zostać również osoby, które w ciągu ostatnich 6 miesięcy od planowanego oddania krwi były poddane zabiegom operacyjnym, endoskopowym lub innym badaniom diagnostycznym (m.in. gastroskopia czy laparoskopia).
-
Oddawanie krwi a ciąża
Kobiety po porodzie lub po zakończeniu ciąży także muszą zaczekać z oddaniem krwi co najmniej pół roku. Obostrzeń dla różnych grup osób jest sporo, dlatego przed udaniem się na oddanie krwi, warto sprawdzić pełną listę przeciwwskazań, podaną przez Narodowe Centrum Krwi w Serwisie Rzeczpospolitej Polskiej.
Ile dni wolnych za oddanie krwi?
Pewne zalety oddawania krwi dla organizmu i tytuł Honorowego Dawcy Krwi to nie koniec przywilejów na jakie może liczyć krwiodawca. Temu przysługują także pewne benefity pracownicze, a mianowicie dni wolne od pracy. Przez lata przyzwyczailiśmy się do tego, że dawca mógł skorzystać z 1 dnia nieobecności w pracy. Przepisy dotyczące wolnego po oddaniu krwi zmieniły się jednak w bieżącym roku.
-
2 dni zwolnienia za oddanie krwi – od kiedy?
W okresie pandemii Covid-19 tak zwana specustawa covidowa wprowadziła dodatkowe uprawnienia dla osób oddających krew i osocze w czasie epidemii lub stanie zagrożenia epidemicznego. Dawca osocza i krwi miał wówczas prawo do 2 dni wolnych od pracy. Przepisy wprowadzone na czas pandemii zostały jednak utrzymane na stałe.
30 marca 2023 roku Prezydent podpisał Ustawę o Krajowej Sieci Onkologicznej, która nowelizuje ustawę z 22 sierpnia 1997 roku o publicznej służbie krwi, wprowadzając prawo do 2 dni wolnych dla krwiodawców na stałe. Zmiana weszła w życie 20 kwietnia 2023 roku.
Według art. 42 Ustawy o Krajowej Sieci Onkologicznej Honorowemu krwiodawcy przysługuje:
- zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew, oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi.
W przypadku osób, które pracują w systemie zmianowym, zwolnienie dotyczy zmiany roboczej, która rozpoczęła się w dniu oddania krwi oraz dnia następnego.
-
2 dni wolnego za oddanie krwi w piątek
Wiele wątpliwości budzi natomiast kwestia dotycząca oddania krwi w piątek i przysługującego krwiodawcy dnia wolnego. Według powyższego przepisu, pracownikowi oddającemu krew przysługuje wolne w dzień, w którym oddał krew oraz w dzień następny. Przepis nie reguluje jednak kwestii tego, że mowa jest tutaj tylko o dniu roboczym. Wobec tego dla osób oddających krew w piątek, następnym dniem wolnym powinna być sobota. Jednak w opinii niektórych specjalistów, z uwagi na to, że dzień wolny ma być benefitem dla pracownika, za kolejny dzień wolny od pracy powinien być uznany poniedziałek. Przepisy prawa w żaden sposób tego nie wyjaśniają, pozostawiając pracodawców w niejasnym położeniu.
Kto płaci za dzień wolny za oddanie krwi?
Pracodawca, prowadząc działalność, ponosi także tak zwane ryzyko socjalne, które wiąże się nie tylko z zaspokajaniem potrzeb bytowych, socjalnych i kulturalnych pracowników, ale obejmuje także konieczność wypłaty pracownikom wynagrodzenia oraz pewnych świadczeń związanych z pracą nawet wtedy, gdy do czynienia mamy z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika w pracy. Wobec tego zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia między innymi za czas niezdolności pracownika do pracy na przykład wskutek choroby czy wolnego wynikającego z benefitów, jakie dają różne rodzaje urlopów pracowniczych.
Wynagrodzenie musi wypłacić także za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy prawa pracy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia. Przykładem tego jest właśnie przyznanie pracownikowi dni wolnych z powodu oddania krwi czy przeprowadzenia wymaganych badań lekarskich. W tym przypadku wysokość wynagrodzenia ustala się w taki sam sposób jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.
Pamiętaj!
Zarówno pierwszy, jak i dodatkowy dzień wolny od pracy za oddanie krwi jest płatny na takich samych zasadach, jak wynagrodzenie przysługujące za dni urlopu wypoczynkowego.
Co się dostaje za oddanie krwi?
Krwiodawstwo polega na dobrowolnym i bezpłatnym oddaniu krwi. Oznacza to, że osoba oddająca krew nie dostaje za to żadnego wynagrodzenia pieniężnego. Przysługują jej natomiast różnego rodzaju benefity i ulgi. Honorowy Dawca Krwi otrzymuje:
-
posiłek regeneracyjny po oddaniu krwi lub jej składników o wartości kalorycznej 4.500 kcal (zazwyczaj oznacza to posiłek w postaci 8 czekolad),
-
zwolnienie od pracy i zajęć, zachowując przy tym prawo do wynagrodzenia,
-
ulga podatkowa z tytułu darowizn przekazanych na cele krwiodawstwa,
-
zwrot kosztów dojazdu do najbliższego punktu poboru krwi,
-
bezpłatne wyniki badań laboratoryjnych,
-
karta identyfikacyjna grupy krwi.
Więcej przywilejów przysługuje tzw. Zasłużonemu Dawcy Krwi (kobiecie, która oddała co najmniej 5 litrów krwi i mężczyźnie, który oddał co najmniej 6 litrów krwi oraz każdemu, kto oddał odpowiadającą tej objętości ilość innych składników krwi). To właśnie oni mogą liczyć na możliwość kupowania niektórych leków ze zniżkami, zniżki w komunikacji miejskiej czy korzystanie poza kolejnością z ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych.
Czego nie robić przed oddaniem krwi?
Oddanie krwi wymaga od krwiodawcy pewnego niewielkiego przygotowania. Przed udaniem się do placówki warto wiedzieć, czego nie należy robić przed oddaniem i jakich zasad warto przestrzegać.
Krwiodawca w dniu oddania krwi powinien być wyspany i wypoczęty. Wcześniej warto wypić duże ilości wody oraz spożywać lekkostrawne posiłki, unikając tych zawierających duże ilości tłuszczu. Przed oddaniem krwi nie należy palić papierosów oraz pić alkoholu. Warto unikać także zbyt dużego wysiłku fizycznego.
Planując oddanie krwi, warto przestrzegać także określonych terminów. Krew można oddawać regularnie, jednak należy to robić w ściśle określonych odstępach czasu. Te będą różnić się w zależności od płci. W przypadku mężczyzn możliwe jest oddanie krwi do 6 razy w roku, z przerwami trwającymi co najmniej 8 tygodni. Oddawanie krwi co 56 dni możliwe jest także w przypadku kobiet, jednak one mogą oddać krew nie częściej niż 4 razy w roku.
Oddawanie krwi – najczęściej zadawane pytania:
-
Czy każdy może oddać krew?
Krew może oddać zdrowa, nieprzyjmująca na stałe żadnych leków osoba, pomiędzy 18. a 65. rokiem życia i masie ciała powyżej 50 kg. Przed oddaniem krwi warto zapoznać się także z listą czynników stale i czasowo dyskwalifikujących krwiodawców.
-
Ile przysługuje dni wolnych za oddanie krwi?
Od 20 kwietnia 2023 roku honorowym krwiodawcom przysługują 2 dni wolne od pracy – dzień, w którym oddano krew oraz dzień następny.
