Dyscyplina finansów publicznych jest pożądanym stanem, który oznacza przestrzeganie określonych przez ustawodawcę norm prawnych dotyczących zasad gospodarki finansowej. Z czym wiąże się naruszenie dyscypliny finansów publicznych?
Dyscyplina finansów publicznych - definicja
Definicja dyscypliny finansów publicznych nie powinna budzić większych wątpliwości, a jednak… Oficjalnego wyjaśnienia tego pojęcia na próżno szukać w aktach normatywnych. Nie definiuje go ani ustawa o dyscyplinie finansów publicznych, ani ustawa o finansach publicznych.
Czym więc jest dyscyplina finansów publicznych? Odpowiedź można znaleźć w całokształcie norm, które regulują gospodarkę finansami publicznymi. W powszechnym rozumieniu, dyscyplina finansowa oznacza przestrzeganie i dostosowanie się do zasad działania w zakresie procesów gromadzenia środków publicznych, ich rozdysponowania oraz gospodarowania nimi.
Naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Zrozumienie istoty omawianego zagadnienia daje lepszy pogląd na kwestię dotyczącą niedostosowania się do przyjętych reguł. Zachowania niezgodne z ustalonymi przez ustawodawcę zasadami określa się mianem naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Co to oznacza w praktyce? Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest osobistą odpowiedzialność osób fizycznych dysponujących środkami publicznymi. Wszystko to wiąże się z wymierzeniem kary z katalogu kar przewidzianych wspomnianą ustawą.
Co najważniejsze, przekroczenie dyscypliny budżetowej polegać może zarówno na działaniu, czyli czynnym zachowaniu sprawcy, ale także na zaniechaniu - pasywnym zachowaniu i niedopełnieniu nałożonego obowiązku, jakim może być chociażby opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne.
Nad przestrzeganiem dyscypliny finansowej czuwa wiele organów. Naczelnym z nich jest Główny Rzecznik Dyscypliny Finansów Publicznych. Pełni on jednocześnie funkcję oskarżyciela. Z kolei funkcję organów orzekających w tej kwestii pełnią komisje orzekające w I instancji w sprawach o naruszenie omawianej dyscypliny.
Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
W tej kwestii prawo jest bezlitosne. Jakie są konsekwencje i kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych? Przede wszystkim warto wiedzieć, że nieprzestrzeganie pewnych reguł dotyczących finansów nikomu nie ujdzie płazem. Postępowanie o naruszenie dyscypliny finansowej może skutkować dotkliwymi karami. Wśród nich możemy wymienić naganę, upomnienie czy karę pieniężną, która naliczana jest od jednokrotności do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby niezdyscyplinowanej. Najbardziej uciążliwą karą za naruszenie dyscypliny może być jednak zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres od jednego roku do 5 lat.
Katalog czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Zachowania niezgodne z przyjętymi normami w zakresie publicznych środków finansowych, składają się na katalog czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Z informacji zawartych na stronie Ministerstwa Finansów wynika, że naruszeniem owej dyscypliny może być chociażby niepobranie lub niedochodzenie należności Skarbu Państwa, niezgodne z przepisami umorzenie należności Skarbu Państwa czy odroczenie jej spłaty, nieprzekazanie w terminie do budżetu pobranych dochodów należnych Skarbowi Państwa czy chociażby niezatwierdzenie w terminie przedstawionego rozliczenia dotacji.
Czyny stanowiące naruszenie dyscypliny finansów publicznych to także wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem, nierozliczenie jej w terminie, a także dokonanie wydatków ze środków publicznych bez upoważnienia określonego ustawą budżetową czy planem finansowym.
Ustawa o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych
Aktem prawnym regulującym tę problematykę jest przede wszystkim Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Dokument ten obejmuje także zakres odpowiedzialności, organy właściwe oraz postępowanie w sprawach o naruszenie. We wspomnianej Ustawie wyodrębnić można dwie grupy norm: normy prawa materialnego, czyli m.in. katalog czynów nagannych i kar, a także normy prawa procesowego, do których zaliczymy zasady regulujące postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny.
