Hałas, pyły, chemikalia – z tym najczęściej kojarzą nam się czynniki szkodliwe w miejscu pracy. Elementów, które niekorzystnie wpływają na zdrowie i dobrostan pracowników, jest jednak znacznie więcej i występują one nie tylko w dużych zakładach przemysłowych. Podobnie wygląda kwestia wypadków. Jakie czynniki mogą nam szkodzić w pracy? Kto najczęściej ulega wypadkom? Na te pytania odpowiedzieli respondenci w badaniu przeprowadzonym przez Główny Urząd Statystyczny. Jakie wnioski płyną z raportu pt. Wypadki przy pracy i problemy zdrowotne związane z pracą.
Czynniki szkodliwe w miejscu pracy:
Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy to jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy, niezależnie w jakiej branży działa. Każde miejsce pracy wiąże się z nieco innymi rodzajami czynników, które mogą szkodzić pracownikom. W opublikowanych przez GUS statystykach wzięto pod uwagę zdanie respondentów na temat czynników mających niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne oraz na dobrostan psychiczny. Warto zauważyć, że jest to podział ujmujący punkt widzenia pracownika, a nie źródło samego czynnika. Standardowo w BHP dzieli się je bowiem na fizyczne, chemiczne, biologiczne, psychofizyczne.
czynniki fizyczne
Wśród czynników, które mogą niekorzystnie wpływać na zdrowie fizyczne, w raporcie GUS-u zostały wzięte pod uwagę:
- męcząca (wymuszona, niewygodna) pozycja ciała lub pozycja sprawiająca ból,
- powtarzalne ruchy dłoni i ramion,
- wysiłek fizyczny związany z przemieszczaniem ciężkich ładunków,
- hałas,
- silne wibracje (drgania mechaniczne),
- chemikalia, pyły, opary, dym lub gazy,
- czynności wymagające dużej koncentracji wzroku,
- poślizgnięcia, potknięcia lub upadki,
- użytkowanie maszyn lub narzędzi ręcznych (z wyłączeniem pojazdów),
- użytkowanie pojazdów (w trakcie pracy, z wyłączeniem drogi do lub z pracy),
- inny istotny czynnik mający negatywny wpływ na zdrowie fizyczne.
czynniki psychiczne
Jako czynniki mogące mieć wpływ na pogorszenie dobrostanu psychicznego pracowników wymienione zostały:
- duża presja czasu lub nadmierne obciążenie ilością pracy,
- przemoc lub zagrożenie przemocą,
- nękanie lub zastraszanie,
- niedostateczna komunikacja lub współpraca w ramach organizacji,
- kontakt z trudnymi klientami, pacjentami, uczniami itp.,
- niepewność zatrudnienia (obawa związana z możliwością utraty pracy),
- brak autonomii lub brak wpływu na tempo pracy lub proces pracy,
- inny istotny czynnik mający negatywny wpływ na dobrostan psychiczny.
Na które z nich najczęściej wskazywali respondenci?
Pracujący w II kwartale 2020 roku według płci oraz czynników w miejscu pracy, które mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne
Z opublikowanego przez GUS badania wynika, że na czynniki fizyczne częściej narażeni są mężczyźni niż kobiety. Na wystąpienie w miejscu pracy co najmniej jednego czynnika wskazało 70% panów i 60,2% pań. Najczęściej przez respondentów obu płci wskazywane były: męcząca (wymuszona, niewygodna) pozycja ciała lub pozycja sprawiająca ból (32,4% pracujących) oraz powtarzalne ruchy dłoni lub ramion (24,5% pracujących).
Czynniki, które o wiele częściej wskazywali mężczyźni, były związane z:
- użytkowaniem maszyn lub narzędzi ręcznych (z wyłączeniem pojazdów) – 22,6% pracujących mężczyzn, 6,7% pracujących kobiet,
- użytkowaniem pojazdów – 15,6% mężczyzn oraz zaledwie 1,6% kobiet
- wysiłkiem fizycznym związanym z przemieszczaniem ciężkich ładunków – 27,6% mężczyzn i 13,3% kobiet.
Czynniki mogące wpływać na zdrowie fizyczne częściej wskazywane przez kobiety to z kolei:
- owtarzalne ruchy dłoni lub ramion – 25,5% kobiet oraz 23,6% mężczyzn,
- czynności wymagające dużej koncentracji wzroku – 21,3% kobiet, 19,7% mężczyzn.
Pracujący w II kwartale 2020 roku według płci oraz czynników w miejscu pracy, które mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie psychiczne
W odpowiedziach respondentów dotyczących wpływu na stan psychiczny najczęściej wskazywana była duża presja czasu lub nadmierne obciążenie ilością pracy.
Płcią częściej narażoną na niekorzystne dla dobrostanu psychicznego czynniki są kobiety. 48,4% z nich wskazało występowanie w ich miejscu pracy co najmniej jednego takiego czynnika. Takiej odpowiedzi udzieliło z kolei 42,4% mężczyzn.
Czynnikami częściej wskazywanymi przez kobiety były:
- kontakt z trudnymi klientami, pacjentami, uczniami itp., który wskazało 27,1% kobiet oraz 15,9% mężczyzn,
- niepewność zatrudnienia (obawa związana z możliwością utraty pracy) – odczuwa 11,7% kobiet i 11,1% mężczyzn,
- negatywny wpływ niedostatecznej komunikacji lub współpracy w ramach organizacji – wskazało 2,9% kobiet i 2,6% mężczyzn.
Mężczyźni z kolei częściej wskazywali na:
- dużą presję czasu lub nadmierne obciążenie ilością pracy – 24,4% mężczyzn i 23,8% kobiet,
- przemoc lub zagrożenie przemocą – 1,2% mężczyzn i 0,8% kobiet.
Wypadki w pracy w II kwartale 2020 roku według:
wieku
Jasne jest, że można wyróżnić zawody bardziej narażone na wypadki przy pracy i takie, w których ryzyko jest małe. Niemniej urazy, bóle czy inne problemy spotykają nawet pracowników biurowych. Sprawdźmy, jak wyglądają statystyki wypadków przy pracy w II kwartał roku 2020 wg wieku. Kto jest najbardziej na nie narażony?
Najwięcej poszkodowanych w wypadkach przy pracy było w wieku od 25 do 34 lat (29,1% ogółu osób, które uległy wypadkom). Drugą pod względem liczebności grupę stanowili pracownicy w wieku od 35 do 44 lat – 25,6% ogółu. Najmniej poszkodowanych miało od 15 do 24 lat (ok. 8%).
płci
W tej kategorii widać zdecydowaną przewagę mężczyzn. Stanowili oni 72,9% ogółu poszkodowanych osób.
wykształcenia
Wypadkom w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie najczęściej ulegały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (33,2% ogółu) oraz policealnym i średnim zawodowym (32,2%). Wśród poszkodowanych 18,1% stanowili absolwenci studiów wyższych, 9,5% osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym i 6,5% pracownicy z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym, niepełnym podstawowym i bez wykształcenia szkolnego.
Warto dodać, że w badaniu była brana pod uwagę subiektywna ocena pracownika dotycząca zaistnienia wypadku przy pracy, niezależnie od tego, czy dany przypadek został zgłoszony pracodawcy, czy zostały sporządzone protokół powypadkowy, karta wypadku. Jak czytamy w raporcie: Wśród 17,3 mln osób, które pracowały w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie, 199 tys. osób (1,2%) uległo wypadkowi przy pracy, w tym 17 tys. osób zgłosiło dwa wypadki lub więcej.
