Każdy podatnik jest zobligowany do opłacania podatków. Czym jest obowiązek podatkowy i z czego wynika? Czy obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe czymś się różnią? Jak wygląda powstanie obowiązku podatkowego w zależności od różnego typu podatków opłacanych przez podatników?
Obowiązek podatkowy - definicja
Podatki to przymusowe świadczenia pieniężne, które pobierane są przez państwo bądź jednostkę samorządu terytorialnego. Do opłacania podatków zobowiązani są podatnicy, a konieczność ich opłacania wynika z odpowiednich ustaw. Ta powinność to właśnie obowiązek podatkowy.
Definicja pojęcia pojawia się w art. 4 Ordynacji Podatkowej i brzmi tak: „Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach”.
Moment powstania obowiązku podatkowego
Moment podatkowy to sytuacja, w której dochodzi do pojawienia się obowiązku podatkowego. Dwa najbardziej powszechne obowiązki podatkowe, to obowiązek VAT oraz obowiązek podatkowy w podatku dochodowym.
Obowiązek podatkowy VAT
Powstanie obowiązku podatkowego VAT określa Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Co do zasady, obowiązek VAT powstaje z chwilą dostarczenia towaru bądź wykonania usługi.
W ustawie określono również takie pojęcie jak szczególny moment podatkowy. Jest to sytuacja, w której moment podatkowy VAT powstaje w innej sytuacji niż określona zasadami ogólnymi. Szczególny moment powstania obowiązku podatkowego VAT to sytuacje kiedy:
• obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości (lub części) zapłaty,
• obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później niż z chwilą upływu terminu do jej wystawienia,
• obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż z chwilą upływu terminu płatności.
Każdy opisany wyżej szczególny moment podatkowy w VAT odnosi się do określonego zestawu czynności. I tak na przykład, powołując się na stronę polskiego rządu, sytuacja, w której obowiązek podatkowy VAT powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż z chwilą upływu terminu płatności dotyczy jedynie takich sytuacji jak:
• dostawa energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
• lub świadczenie usług z obszaru:
-telekomunikacji,
-wymienionych w poz. 140-153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy (dotyczy to m.in. usług związanych z dostarczaniem wody czy odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków),
-najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
-ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
-stałej obsługi prawnej i biurowej,
dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego.
Obowiązek podatkowy PIT
Aby zrozumieć obowiązek podatkowy w zakresie PIT, trzeba odwołać się do pojęcia przychodu. Przychody podatkowe to wszystkie kwoty należne, z wyłączeniem wartości zwróconych towarów i udzielonych bonifikat. Dla VAT-owców przychód jest pomniejszony o podatek VAT.
Moment przychodu w podatku dochodowym to data przychodu, czyli dzień wydania towaru bądź wykonania usługi, ale nie później niż dzień: wystawienia faktury bądź uregulowania należności.
Trzeba pamiętać, że przychód podatkowy to kwota należna, nawet jeśli nie została faktycznie otrzymana. Innym słowy mówiąc, obowiązek podatkowy powstaje u przedsiębiorcy niezależnie od tego, czy podatnik otrzymał zapłatę za wystawioną fakturę, czy też nie.
Usługi rozliczane w okresach rozliczeniowych (np. miesiąc lub kwartał) mają moment powstania obowiązku podatkowego określany na ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie.
Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe
Dla większości podatników terminy: obowiązek podatkowy oraz zobowiązanie podatkowe oznaczają to samo i są stosowane wymiennie. W prawodawstwie nie są to jednak równoważne pojęcia.
Obowiązek podatkowy oznacza powinność, którą na podatnika nakłada ustawa. Jest ona związana z ogólną sytuacją podatnika. Zobowiązanie podatkowe jest zaś już ukonkretyzowaniem obowiązku podatkowego. Powstaje wtedy, kiedy pojawi się sytuacja lub czynność, która podlega opodatkowaniu.
Przykładem obowiązku podatkowego może być np. konieczność odprowadzania podatku VAT przez przedsiębiorcę będącego płatnikiem VAT. Zobowiązanie podatkowe to zaś konkretna kwota podatku VAT, którą podatnik musi uiścić konkretnemu organowi (Urzędowi Skarbowemu), w określonym terminie. Ta kwota jest uzależniona od konkretnych zdarzeń w życiu podatnika – czyli tego ile sprzedał towaru objętego stawką VAT oraz jakie miał koszty. Wartość tego zobowiązania podatkowego określa składana przez podatnika deklaracja VAT.
