Praca w Anglii po brexicie – co oznacza dla Polaków?

Przez lata Anglia była jednym z ulubionych kierunków migracji zarobkowych Polaków, zarówno specjalistów, lekarzy, inżynierów, ale i pracowników sezonowych, budowlańców czy pracowników gastronomii. Duże zapotrzebowanie brytyjskiego rynku zatrudnienia i jego otwartość, bliskość tego kraju, tanie połączenia lotnicze i przede wszystkim dobre zarobki przyciągały wielu. Zgodnie z danymi GUS na 2019 r. Wielka Brytania była drugim pod względem popularności kierunkiem emigracji Polaków na pobyt stały. Pierwsze miejsce zajmowały Niemcy, a tuż za Anglią w zestawieniu znalazły się Holandia i Stany Zjednoczone (źródło: Sytuacja demograficzna Polski do 2019 r. Migracje zagraniczne ludności w latach 2000–2019, GUS).

31 stycznia 2020 Wielka Brytania opuściła struktury Unii Europejskiej, a wraz z końcem 2020 r. zniesiono możliwość swobodnego podróżowania dla obywateli UE. Związane z brexitem zmiany dotyczyły wielu obszarów życia, prowadzenia biznesu, pracy i rozciągnęły się w czasie. Niepewność co do dalszych zasad w kwestii pracy w Anglii a brexitu, wiz itd. zniechęcała część osób do wyjazdu za chlebem właśnie tam.

Wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej nie oznacza jednak końca możliwości realizowania się zawodowo w tym kraju. Bez wątpienia jest jednak nieco trudniej pod względem formalnym. Co trzeba wiedzieć o pracy w UK obecnie? Jakie warunki należy spełnić i na czym polegają ograniczenia w swobodnym dotychczas przepływie pracowników? W jakiej sytuacji są Polacy w Wielkiej Brytanii po brexicie?

Brexit a zmiany w zatrudnianiu obcokrajowców

Przede wszystkim, planując zagraniczną emigrację zarobkową, zawsze sprawdzajmy aktualne zasady wjazdu do danego kraju. Znajdziemy je na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych. To bardzo ważne nie tylko w kontekście brexitu, ale także pandemii koronawirusa. Sprawdźmy zatem, czy będzie obejmować nas obowiązkowa kwarantanna, czy musimy wykupić testy na COVID-19 itd.

Sytuacja Polaków w Wielkiej Brytanii, którzy przed brexitem mieszkali i pracowali w tym kraju, nie zmieniła się diametralnie. Wystarczyło do końca czerwca 2021 r. zarejestrować się w Systemie Osiedleńczym dla Obywateli UE (EU Settlement Scheme). Status osoby osiedlonej (settled), uprawniający do ubiegania się o obywatelstwo brytyjskie, mogli uzyskać obywatele UE, którzy mieszkali na Wyspach co najmniej od 5 lat. Jeśli ten okres był krótszy, dana osoba otrzymywała status pre-settled i po 5 latach pobytu będzie mogła ubiegać się o obywatelstwo.

Rejestracja w tym systemie zapewnia równy dostęp do rynku pracy i daje możliwość dalszego legalnego przebywania w Anglii. Jak zatem widać, sytuacja osób, które już wcześniej związały się zawodowo z Wielką Brytanią, niewiele się zmieniła. Sporo nowych obowiązków przed wyjazdem mają natomiast Polacy planujący swój pierwszy wyjazd zarobkowy. W niektórych przypadkach emigracja stała się niemożliwa.

• system punktowy

UK's points-based immigration system, czyli punktowy system imigracyjny, to pojęcie, z którym koniecznie powinniśmy się zapoznać, rozważając wyjazd na Wyspy. System faworyzuje kompetencje zawodowe danej osoby ponad kraj jej pochodzenia. Ma to ograniczyć napływ nisko wykwalifikowanej siły roboczej, przy jednoczesnym umożliwieniu dostępu do brytyjskiego rynku pracy specjalistom w danej dziedzinie. System zrównuje także możliwości podejmowania zatrudnienia przez obywateli państw UE, Szwajcarii i EOG, jak i pozostałych państw.

Chętni do podjęcia pracy muszą złożyć wniosek na stronie gov.uk i wykazać, że spełniają określone kryteria. Aby podjąć pracę, trzeba uzyskać co najmniej 70 punktów w systemie imigracyjnym. Za co są one przyznawane? 50 to punkty za kryteria obowiązkowe, czyli ofertę pracy od konkretnej firmy na stanowisku, które wymaga określonego poziomu umiejętności i pozwala uzyskać wynagrodzenie minimalne (25 600 GBP albo standardowa stawka na stanowisku w branży) oraz za znajomość języka angielskiego. Kandydaci muszą komunikować się na poziomie średniozaawansowanym, a więc B1. W przypadku niższej pensji (ale co najmniej 20 480 GBP) można zakwalifikować się, uzyskując dodatkowe punkty, np. w sytuacji, gdy w danej branży jest deficyt siły roboczej, ma się doktorat z dziedziny związanej z pracą albo w naukach ścisłych, technologii, inżynierii, matematyce. Niższa pensja będzie też dopuszczalna dla osób, które dopiero wchodzą na rynek pracy.

• praca w Anglii - wiza

Do 1 października 2021 r. do Wielkiej Brytanii w celach turystycznych można wjechać jak przed brexitem, a więc na podstawie dowodu osobistego. Później będzie potrzebny paszport. Obywatele UE mogą przebywać w Anglii do 6 miesięcy bez obowiązku wizowego, pod warunkiem, że wyjazd ma charakter turystyczny, jest związany z odwiedzaniem rodziny, krótkoterminową nauką albo prowadzeniem biznesu (np. udziałem w konferencjach albo przyjazdem, aby zawrzeć kontrakt biznesowy). Wyjazd w celach zarobkowych, także praca sezonowa, nie zalicza się do tego typu wyjątków. Aby pracować na Wyspach, już teraz potrzebna jest wiza. Jak jednak możemy przeczytać na stronie Serwisu rzeczypospolitej Polskiej:

z informacji przekazanych przez rząd brytyjski wynika, iż osoby, które posiadają status osiedleńca lub wstępnego osiedlenia w ramach systemu EU Settlement Scheme lub zezwolenie wydawane pracownikom przygranicznym, będą mogły używać dowodu osobistego w celu wjazdu do Wielkiej Brytanii co najmniej do 31 grudnia 2025 r.

Wszystkie inne osoby planujące wyjazd w celach zarobkowych, ale też edukacyjnych potrzebują więc wizy. Jak wyżej wspomniano, mogą ją uzyskać osoby, które otrzymają 70 punktów w systemie imigracyjnym.

Wyróżniamy następujące rodzaje wiz pracowniczych do Wielkiej Brytanii:

• Wiza dla Wykwalifikowanych Pracowników (Skilled Worker Visa),
• Wiza dla Pracowników Służby Zdrowia (Health and Care Visa) – z przyspieszoną ścieżką ubiegania się o wizę i niższą opłatą,
• Wiza Global Talent – na jej podstawie doskonale wykwalifikowani pracownicy, eksperci w swoich dziedzinach mogą przyjechać na Wyspy bez posiadania oferty pracy,
• Wiza dla Absolwentów Uczelni Wyższych (Graduate Visa) – dla obcokrajowców, którzy ukończyli w Wielkiej Brytanii studia na poziomie licencjackim bądź magisterskim.

Co więcej, osobne procedury wizowe przewidziano dla osób prowadzących startupy czy innowatorów (Start-up and Innovator Visas), dla sportowców, artystów czy osób duchownych.

Poszukiwane zawody w Anglii

W obecnym stanie prawnym do wyjazdu zarobkowego do Anglii trzeba się dobrze przygotować. Rząd Wielkiej Brytani nie przewidział bowiem wyjątków i zwolnienia z obowiązku zdobycia punktów np. dla pracowników sezonowych czy tymczasowych na niskich stanowiskach. Pracę w Anglii bez problemu znajdą kandydaci w sektorze usług medycznych i opiekuńczych oraz specjaliści IT, nowych technologii, programiści, inżynierowie, architekci. Krótko mówiąc, proces wizowy jest znacznie prostszy dla osób dobrze wykształconych i przede wszystkim władających językiem angielskim. Kraj pochodzenia natomiast zupełnie stracił na znaczeniu.

Wyjazd zarobkowy za granicę – czy nadal opłacalny?

Zdecydowanie widać, jak na przestrzeni lat zmienia się rzeczywistość rynków pracy, zapotrzebowanie pracodawców i oczekiwania pracowników. Wyjazd za pracą za granicę jak najbardziej wciąż może się opłacać. Przypomnijmy, że w państwach Unii Europejskiej, a także EFTA (Islandii, Liechtensteinie, Norwegii i Szwajcarii) Polacy mogą podejmować legalną pracę na takich samych zasadach jak lokalni pracownicy.

Potwierdzanie kwalifikacji zdobytych w Polsce nie wymaga skomplikowanych procedur, a wynagrodzenia i warunki pracy są często bardzo zachęcające. Także Wielka Brytania wciąż może być uznawana za atrakcyjny kierunek dla osób, które chcą rozwijać się zawodowo w międzynarodowym środowisku pracy, z kolei dorywcza, praca w Anglii bez języka, na najniższych stanowiskach w zasadzie jest już niedostępna.