Na czym polega umowa o dzieło? Z kim się ją zawiera i w jaki sposób rozlicza? Co może być przedmiotem umowy o dzieło? Wszystko, co musisz wiedzieć o tej formie umowy cywilno–prawnej.
Umowa o dzieło — co to jest?
Jest to forma umowy cywilnej, która – obok umowy – zlecenia – stanowi najczęściej spotykaną formę umowy w obrocie prawnym. Jest umową rezultatu, czyli liczy się w niej nie wkład pracy, jaką włożył w jej realizację wykonawca, a to, co w jej wyniku zostało stworzone.
Na czym polega umowa o dzieło?
Cechą charakterystyczną umowy o dzieło jest to, że w jej rezultacie ma coś powstać, a to ile czasu czy pracy poświęci wykonawca na wykonanie tego dzieła, nie ma znaczenia dla zamawiającego.
Dzieło jest rozumiane jako wytwór, który jest charakterystyczny i indywidualny. Nie musi mieć charakteru artystycznego (choć może – wtedy dzieło objęte jest prawem autorskim, a do rozliczenia umowy o dzieło można zastosować 50% koszty uzyskania przychodu). Mówiąc inaczej, wiersz – nawet jeśli będzie grafomański – może być uznany za utwór, ale wytworzenie maszynowo 100 identycznych reprodukcji zdjęcia już nie.
Każda umowa o dzieło jest zawierana na stworzenie określonego dzieła bądź dzieł, a wynagrodzenie umowy o dzieło uzależnione od tego, jaką wartość owego dzieła obie strony ustalą.
W efekcie coś takiego jak „praca o dzieło” nie może istnieć, bo trudno wyobrazić sobie by można było jednocześnie wytwarzać dzieła, ale rozliczać je np. na podstawie przepracowanych nad dziełem godzin. Taką umowę ZUS zakwestionuje bardzo szybko.
Dane do umowy o dzieło
Aby umowa mogła być zawarta, potrzebne jest podanie w niej kilku podstawowych danych. Są to:
- Strony umowy (kto ją zawiera),
- Przedmiot umowy (co będzie wytworzone),
- Sposób odbioru dzieła i jego wykorzystania przez zamawiającego,
- Wynagrodzenie i sposób rozliczenia,
- Sposoby rozwiązania umowy o dzieło
- Ewentualne inne postanowienia (np. zakres odpowiedzialności).
Do umów o dzieło stosuje się swobodę tworzenia umów, dlatego nie ma czegoś takiego jak jeden obowiązujący wzór umowy o dzieło. W zależności od potrzeb stron i przedmiotu umowy, każda umowa może brzmieć nieco inaczej.
Strony umowy o dzieło
Umowa o dzieło może zostać zawarta między dwiema stronami, z których jedna oznaczona jest jako zamawiający, a druga jako przyjmujący zamówienie. Obie strony muszą zostać określone w umowie w sposób niebudzący wątpliwości co do ich tożsamości prawnej. W przypadku firmy podaje się zatem jej pełną nazwę, NIP, adres, KRS (jeśli spółka), a w przypadku osoby fizycznej imię nazwisko i pesel oraz adres zamieszkania.
Najczęściej zawierana jest umowa o dzieło z firmą. A czy osoba fizyczna może wystawić umowę o dzieło? Oczywiście. Umowa cywilnoprawna o dzieło może zostać zawarta między osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej. W takiej sytuacji jednak to osoba przyjmująca dzieło do realizacji musi pamiętać o tym, by odprowadzić od swojego wynagrodzenia podatek dochodowy do urzędu skarbowego.
Kto wystawia umowę o dzieło
Co do zasady, umowa o dzieło jest przygotowywana przez podmiot zamawiający wykonanie dzieła. Zazwyczaj taką umowę wysyła się do wykonawcy, a wypełniona umowa o dzieło jest podpisywana i archiwizowana. Po wykonaniu dzieła, aby otrzymać wynagrodzenie, trzeba wystawić rachunek do umowy o dzieło i przesłać go do zamawiającego. Wypłata wynagrodzenia następuje po wystawieniu rachunku.
Uwaga! r-k do umowy o dzieło musi zawierać kwotę brutto, wartość kosztów uzyskania przychodu, kwotę netto oraz wartość zaliczki na podatek dochodowy. Zaliczka na podatek odprowadzana jest przez zamawiającego (jeśli jest płatnikiem podatku. Sytuacja ta nie dotyczy opisanej powyżej sytuacji, kiedy umowa o dzieło jest zawarta między osobami fizycznymi).
Forma zawarcia umowy o dzieło może być dowolna, choć najczęściej praktykuje się pisemną formę umowy, która pozwala zawsze wrócić do precyzyjnie określonych punktów. Przy takiej formie umowy, wszelkie zmiany w umowie o dzieło również muszą mieć formę pisemną.
Co może być przedmiotem umowy o dzieło?
Wszystko, czego efektem jest konkretny rezultat w postaci jakiegoś wytworu materialnego bądź niematerialnego. W praktyce ważne jest, by istniał namacalny efekt wykonanej pracy – np. artykuł, kod, mebel, fotografia, scenariusz, program.
Przedmiot umowy o dzieło przykłady:
- Artykuł prasowy bądź naukowy,
- Strona internetowa,
- Rzeźba lub obraz,
- Pomalowanie mieszkania,
- Wykonanie bilansu księgowego,
- Zaprojektowanie i wykonanie ogrodu,
- Naprawienie obuwia czy odkurzacza,
- Odnowienie i konserwacja płaszcza.
- Napisanie aplikacji na komórkę,
- Wykonanie ilustracji.
Przedmiot umowy o dzieło bywa niekiedy sprawą sporną – zwłaszcza dla ZUS, który wolałby, by między stronami zawierana była umowa zlecenie, a nie umowa o dzieło („oskładkowanie” umowy o dzieło nie dotyczy) Takim dość spornym tematem jest umowa o dzieło na remont. O ile zdaniem ZUS, pomalowanie ścian jest zleceniem (bo nie prowadzi do stworzenia zindywidualizowanego efektu), o tyle zdaniem Sądu Najwyższego (wyrok z 18 września 2013 r., II UK 39/13) można je uznać za dzieło (bo celem działania nie jest staranne wykonanie usługi, tylko konkretny efekt w postaci dobrze pomalowanych ścian).
Aby nie mieć kłopotów z ZUS, warto zatem bardzo precyzyjnie określić treść umowy o dzieło, a w niej przedmiot dzieła.
Umowa o dzieło — czas pracy
Dla przedmiotu umowy o dzieło, czas pracy nad dziełem nie jest istotny. Rozliczenie jest wykonywane w oparciu o finalizację dzieła, a nie o to, ile czasu na jego przygotowanie poświęcił autor. Jednocześnie, umowa o dzieło często zawiera termin wykonania dzieła, rozumiany jako czas, w jakim dzieło ma zostać ukończone i oddane.
Umowa o dzieło jak długo może trwać?
Okres wykonywania dzieła może zostać ustalony na kilka dni, tygodni, lat – w zasadzie na dowolny okres.
Co do zasady, umowa o dzieło na czas nieokreślony nie może być zawarta, bo oznaczałoby to, że choć istnieje przedmiot umowy, wykonawca dzieła może je wykonywać w nieskończoność. Oczywiście, treść umowy o dzieło nie musi zawierać daty wydania dzieła (najczęściej wynagrodzenie za dzieło jest związane z wydaniem dzieła, dlatego brak takiej daty w umowie nie jest przeszkodą).
