Wielu pracodawców chętnie włącza do swoich przedsiębiorstw osoby młode, ale co w przypadku, gdy kandydat do pracy jednocześnie jest uczniem szkoły podstawowej lub liceum? Kodeks pracy przewiduje możliwość zatrudnienia tzw. osób młodocianych, należy jednak pamiętać, że wiąże się to z pewnymi dodatkowymi zasadami.
Zatrudnianie nieletnich w Polsce wciąż nie jest to tak popularne jak na przykład w Stanach Zjednoczonych, niemniej są pracodawcy, którzy chętnie włączają do swoich zespołów młode talenty już w czasie ich edukacji szkolnej. Do niedawna pracować mogli jedynie ci uczniowie, którzy ukończyli 16. rok życia, jednak od września 2018 roku próg ten obniżono do lat 15. Należy pamiętać, że praca zarobkowa dzieci poniżej tego wieku jest niezgodna z prawem.
Zatrudnianie młodocianego – warunki
Polski Kodeks pracy wyszczególnia kilka zasad zatrudniania małoletnich, a więc osób w wieku 15-18 lat. Bezwzględnie konieczna jest zgoda rodziców lub opiekunów prawnych na podjęcie przez niego pracy. Co więcej, małoletni pracownik musi mieć ukończone przynajmniej gimnazjum oraz przedstawić zaświadczenie lekarskie, stwierdzające, że praca na danym stanowisku nie wpłynie negatywnie na jego zdrowie. Młodociani nieposiadający kwalifikacji zawodowych mogą być zatrudniani jedynie w celu przygotowania zawodowego. W takich przypadkach sporządzana jest umowa o pracę dla ucznia.
Małoletni mogą wykonywać wyłącznie prace lekkie, które są określone ustawowo. Zatrudnieni uczniowie nie mogą wykonywać prac obciążających fizycznie ani mieć styczność z jakimikolwiek niebezpiecznymi substancjami.
Pracodawca zobowiązany jest też do prowadzenia ewidencji pracowników młodocianych. Pracujący nieletni z kolei powinni się dokształcać w szkole podstawowej, ponadpodstawowej lub w ramach innych zajęć pozaszkolnych do 18. roku życia lub do ukończenia przygotowania zawodowego. Obowiązki zawodowe nie mogą kolidować z uczestnictwem w tego typu zajęciach lub szkoleniach. Małoletni w pracy mogą również liczyć na bezpłatny urlop w czasie ferii.
Co również istotne, wymiar czasu pracy ucznia jest dużo mniejszy niż w przypadku pracowników pełnoletnich. W okresie, w którym odbywają się zajęcia szkolne, wynosi 12 godzin tygodniowo i maksymalnie 2 godziny dziennie. Poza okresem szkolnym młodociani do 16. roku życia mogą pracować tylko 6 godzin dziennie, a ci, którzy skończyli już 16 lat, maksymalnie 8 godzin na dobę. Co więcej, osoby, które nie ukończyły 16 roku życia mogą pracować jedynie w firmach, których działalność jest związana z kulturą, sportem, sztuką bądź branżą reklamową.
Zatrudnienie młodocianego na umowę zlecenie
Wielu pracodawców chętnie decyduje się na zatrudnianie uczniów na umowę zlecenie. W przypadku takiej umowy osoby uczące się nie mają obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne. To z kolei przekłada się na mniejsze koszty dla pracodawcy, a nierzadko również na podwyższenie wynagrodzenia dla pracownika. Z kolei osoby niepełnoletnie chętnie przystają na taką formę współpracy, ponieważ mają zagwarantowane ubezpieczenie zdrowotne przez zakłady pracy swoich rodziców.
Jeśli pracodawca zatrudni niepełnoletniego, który nie jest uczniem, musi odprowadzić do ZUS na jego rzecz obowiązkowe składki emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Małoletni dokonuje rozliczenia podatkowego na takich samych zasadach jak osoby pełnoletnie. Jedyną różnicę stanowi to, że PIT wypełnia za niego rodzic.