Wigilia wolna od pracy – co to oznacza dla firm i pracowników?

W myśl nowelizacji przyjętej przez Sejm 27 listopada 2024 roku Wigilia stała się dniem wolnym od pracy. Nowe przepisy zakładają także zwiększenie liczby niedziel handlowych w grudniu. To ważne zmiany, które w tym roku będą obowiązywać po raz pierwszy. Co to oznacza dla pracodawców oraz dla pracowników?

Czy Wigilia będzie wolna od pracy? Nowelizacja ustawy

Jeszcze rok temu 24 grudnia było zwykłym dniem roboczym, o ile data ta nie wypadała w niedzielę. Żeby mieć wolne, zgodnie z Kodeksem pracy trzeba było wziąć urlop, odebrać tego dnia dzień wolny za święto w sobotę (jeśli była taka możliwość) lub zostać zwolnionym z obowiązków służbowych z innego powodu (np. z uwagi na dawstwo krwi lub konieczność stawienia się w sądzie). Oczywiście pracodawcy mieli możliwość ustanowienia 24 grudnia dniem wolnym, ale w praktyce rzadko tak się działo – większość firm działała przynajmniej do południa.

W polskiej tradycji dzień ten ma jednak szczególne znaczenie. Tuż przed Bożym Narodzeniem wiele osób gotuje, robi porządki i odwiedza rodziny, a kolacja wigilijna stanowi nieodłączny element Gwiazdki.

Ustawa o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta nałożyła ograniczenie pracy w placówkach handlowych w Wigilię do godziny 14:00. Dopiero jednak nowelizacja Ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, jaką Sejm przyjął 27 listopada 2024 roku, uczyniła Wigilię dniem wolnym od pracy. Za zmianami wprowadzającymi wolną Wigilię było 403 posłów, 10 głosowało przeciwko, a 12 posłów wstrzymało się od głosu. W efekcie na liście dni wolnych od pracy ma znaleźć się nowy punkt: 24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia.

Pomysłodawcy zmiany w ustawie o dniach wolnych zauważyli także, że 24 grudnia jest dniem wolnym w wielu krajach. Nowe przepisy weszły w życie 1 lutego 2025 roku.

Dla kogo wigilia nie będzie dniem wolnym od pracy?

W myśl nowych przepisów Wigilia jestdniem ustawowo wolnym od pracy dla wszystkich, nie tylko dla pracowników handlu. Istnieją jednak pewne wyjątki, w myśl których niektóre osoby będą musiały wykonywać obowiązki zawodowe. Do pracy będą musieli pójść między innymi pracownicy szpitali, aptek dyżurnych, a także policjanci, funkcjonariusze straży miejskiej, strażacy czy kierowcy autobusów i tramwajów. 

Czytaj także: Kto pracuje w święta?

Wolna wigilia – co oznacza to dla pracowników?

Po zmianie ustawy o dniach wolnych większość osób na umowie o pracę nie będzie musiała pracować w Wigilię 2025. Wigilia jako dzień wolny funkcjonuje teraz na takich samych zasadach jak pozostałe święta i inne dni wolne. Co to oznacza?

• Wynagrodzenie i czas pracy

Za „niepracującą" Wigilię nie otrzymujemy dodatkowego wynagrodzenia, a dzień ten nie jest uwzględniany w harmonogramie pracy. Jeśli jednak z jakichś istotnych względów (np. wykonywania zadań na użyteczność publiczną lub zabezpieczających codzienne potrzeby ludności) nie mamy wolnego w dniu 24 grudnia, należy nam się normalne wynagrodzenie za pracę oraz:

• dodatkowy dzień wolny w obowiązującym okresie rozliczeniowym lub
• dodatek w wysokości co najmniej 100% wynagrodzenia zasadniczego za każdą przepracowaną godzinę.

Co więcej, jeśli w Wigilię zostajemy po godzinach, zgodnie z prawem pracy należy nam się dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę nadliczbową.

Z kolei jeżeli praca w Wigilię obejmuje godziny nocne, przysługuje nam również dodatek za pracę w nocy.

• Urlopy i dni do odebrania

Ponieważ Wigilia jest dniem ustawowo wolnym od pracy, żeby korzystać z dnia wolnego, nie trzeba już brać urlopu wypoczynkowego. Z kolei osoby, które z uzasadnionych względów muszą tego dnia pracować, mają prawo do odebrania dnia wolnego innego dnia w obowiązującym okresie rozliczeniowym.

Wolne w wigilie – jak firmy powinny się przygotować?

Wolna wigilia może stanowić pewne wyzwanie organizacyjne dla firm. Jak płynnie wdrożyć nowe zasady?

• Organizacja grafiku

Specjaliści zarządzające kadrami i odpowiedzialne za organizację pracy muszą pamiętać, że wolna Wigilia w 2025 roku co do zasady zmniejsza miesięczny wymiar czasu pracy w grudniu. Wymiar czasu pracy to łączna liczba godzin, jakie pracownik zatrudniony na pełen etat musi przepracować w miesiącu (przy 40 godzinach tygodniowo i z uwzględnieniem weekendów oraz dni ustawowo wolnych).

Czy zatem w grudniu 2025 będziemy pracować krócej niż w grudniu 2024? Otóż nie! Okazuje się bowiem, że łączna liczba godzin roboczych w grudniu bieżącego roku wynosi 168 godzin (21 dni pracy), a rok temu było to 160 godzin (20 dni pracy). Liczba godzin i dni roboczych wynika z układu świąt (przypadających w weekend lub nie).

W grudniu 2025 roku jest 11 dni wolnych od pracy:

• Wigilia (24.12),
• Święta Bożego Narodzenia (25.12, 26.12), 
• weekendy.

Dniem wolnym nie jest na przykład Sylwester (31 grudnia) wypadający w 2025 roku w środę. Ustawowo wolny jest dopiero Nowy Rok (1.01, czwartek).

• Wolna Wigilia a praca w trybie ciągłym

Wolna Wigilia może stanowić duże wyzwanie organizacyjne w firmach i instytucjach działających w trybie ciągłym, takich jak zakłady produkcyjne, szpitale czy centra logistyczne. Żeby uniknąć chaosu i przerw w pracy, zalecane jest wcześniejsze planowanie grafików pracy, z uwzględnieniem rotacji oraz możliwości dobrowolnych zamian zmian między pracownikami.

Przedsiębiorstwa mogą także wprowadzić system premiowy za pracę w Wigilię lub zaproponować dni wolne w innym terminie w ramach rekompensaty. Ponieważ Wigilia jest wolna od pracy po raz pierwsze, szczególnie istotna jest jasna komunikacja z zespołem i uwzględnienie indywidualnych potrzeb pracowników, co pozwala ograniczyć rotację i budować zaangażowanie mimo pracy w święta.

• Koszty dla pracodawcy

Firma, która nie będzie pracować w Wigilię, traci część produkcji lub usług – co w sektorach takich jak przemysł, budownictwo czy transport może oznaczać zmniejszenie przychodów. Co więcej, jeśli pracodawca, działając w granicach dopuszczalnych przez prawo w tym zakresie, zleca pracę w dzień ustawowo wolny od pracy, zwiększają się jego koszty jednostkowe wynikające z wypłacania pracownikom wynagrodzenia i dodatków.

Wigilia dzień wolny od pracy – plusy i minusy

Serwis Rzeczypospolitej Polskiej przytacza badania pokazujące, że większość mieszkańców naszego kraju chce mieć wolną Wigilię.

*Źródło: Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Wolna Wigilia od przyszłego roku. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta, 06.12.2024, dostęp: 3.11.2025).

Wprowadzenie Wigilii jako dnia wolnego od pracy ma zarówno zalety, jak i wady. To rozwiązanie propracownicze, którego największe zalety to:

• poprawa równowagi między życiem zawodowym a prywatnym u pracowników,
• zwiększenie ich komfortu psychicznego, 
• możliwość spędzenia więcej czasu z rodziną, co sprzyja budowaniu relacji, 
• możliwość dłuższego wypoczynku, co sprzyja regeneracji i nabraniu sił do intensywnej pracy po sezonie świątecznym.

Wśród minusów wolnej od pracy Wigilii można z kolei wskazać: 

• potencjalne straty finansowe dla firm, szczególnie w sektorze usług i produkcji;
• opóźnienia w realizacji zleceń,
• możliwe trudności organizacyjne, zwłaszcza w branżach działających w trybie ciągłym.

Ostateczna ocena zależy od perspektywy – dla pracownika Wigilia wolna od pracy to duża korzyść, a dla wielu firm to wyzwanie logistyczno-finansowe.

Wolna wigilia – jak wydłużyć sobie urlop w okresie okołoświątecznym?

Wolna Wigilia w 2025 roku wypada bardzo korzystnie, jeśli chodzi świąteczny wypoczynek. Wigilia 2025 to środa, zatem większość z nas będzie mogła cieszyć się wolnym od środy 25 grudnia do niedzieli 28 grudnia – to jest 5 dni wolnych od pracy (Wigilia, Boże Narodzeni i weekend). 

Wypoczynek można jeszcze wydłużyć, jeśli wykorzystamy własną pulę dni urlopu wypoczynkowego i złożymy wniosek o urlop w poniedziałek 22 grudnia i wtorek 23 grudnia (2 dni). Dzięki temu, łącznie z weekendami, możemy mieć wolne aż przez 9 dni!

Kolejna okazja do wydłużenia urlopu niskim kosztem, jeśli chodzi o wykorzystanie własnych dni urlopowych, pojawia się na początku stycznia. 1 stycznia wypada w tym roku w czwartek i jest to dzień wolny od pracy. Również 6 stycznia (wtorek), Święto Trzech Króli, jest „niepracujące". Wystarczy zatem złożyć wniosek o urlop 2 stycznia (piątek) i 5 stycznia (poniedziałek), żeby skorzystać z długiego weekendu obejmującego aż 6 dni wolnych, od 1 do 6 stycznia 2026 r.

Czytaj także: Jak się ubrać na wigilię firmową?